متولد سال ۱۳۵۷ بود؛ دانشمندی جوان و رشد یافته در بستر انقلاب اسلامی که بیشتر از همه به کاربردهای صنعتی و دارویی علوم هسته‌ای علاقه داشت و تخصصش را برای استفاده از این دانش پیچیده در رشد صنعتی کشور و تولید رادیوداروها به کار برد.
شهید دکتر سید امیرحسین فقهی، از همان نسل متعهد و بی‌ادعایی بود که ستون‌های باور به تمدن و اقتدار بومی را بر شانه‌های علم و بینش استوار کرد؛ نسلی که میان گزینه‌های آسانِ کناره‌گیری و دشواری‌ها، زیستن در مرز دانایی و ایستادگی را برگزید.
از شیراز تا ژنو
سید امیرحسین فقهی، از نخبگان برجسته علمی و مهندسان هسته‌ای ایران، در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۵۷ در شیراز به دنیا آمد. او معاون سازمان انرژی اتمی ایران، استاد تمام(Full Professor) دانشگاه، پژوهشگر و مهندس هسته‌ای سرشناس ایرانی بود. وی استاد پایه ۱۶ دانشکده مهندسی هسته‌ای و عضو هیات تحریریه نشریات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران بود و از جمله مهمترین متخصصان و مدیران اجرایی صنعت هسته‌ای ایران به شمار می‌رفت که در حوزه پژوهش، آموزش، درمان سرطان با رادیوداروها که کاربردهای درمانی بسیار موثری برای بیماری‌های صعب‌العلاج دارد و همچنین توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای برای تولید برق نقش ایفا کرد.
امیرحسین فقهی، دوران تحصیل ابتدایی تا دبیرستان خود را در شیراز گذراند و سپس به دانشگاه ارومیه برای تحصیل در رشته فیزیک(گرایش هسته‌ای) رفت. در سال ۱۳۷۹(سپتامبر ۲۰۰۰) مدرک کارشناسی خود را دریافت کرده و سپس ادامه تحصیل خود را در دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران آغاز کرد. در سال ۱۳۸۲(ژوئن ۲۰۰۳) مدرک کارشناسی‌ارشد مهندسی هسته‌ای(گرایش انرژی) را از این دانشگاه گرفت و در نهایت در سال ۱۳۸۷(اکتبر ۲۰۰۸) موفق به اخذ دکتری مهندسی هسته‌ای با گرایش انرژی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر شد.
در نظام دانشگاهی ایران، پایه نشان‌دهنده سابقه خدمتی و امتیازات شغلی-مالی اعضای هیات علمی است و با ارتقای درجات شغلی(استادیار، دانشیار، استاد) و گذر زمان افزایش می‌یابد. هر عضو هیات علمی وقتی استخدام می‌شود(مثلا در رتبه استادیار)، در پایه یک دارد. به‌ازای هر سال خدمت و بر اساس ارزیابی، پایه او یک واحد افزایش می‌یابد(معمولا هر سال یا هر دو سال یک پایه). پس از گذر دوره و ارتقا به دانشیاری و سپس استاد تمامی(Full Professor)، پایه همچنان افزایش می‌یابد.
استاد پایه ۱۶ یعنی آن استاد، ۱۶ سال سابقه خدمت رسمی-آموزشی مؤثر به همراه ارتقاهای لازم داشته و حداقل به مدت ۱۶ سال عضو هیات علمی بوده است. پس دکتر فقهی هنگام شهادت، استادِ پایه ۱۶ (در رتبه Full Professor) دانشگاه شهید بهشتی بود؛ یعنی یکی از باسابقه‌ترین، باارزش‌ترین و رده‌بالاترین استادان رسمی کشور محسوب می‌شد.
فقهی به عنوان یکی از اعضای کلیدی جامعه علمی هسته‌ای ایران و از نخستین پژوهشگران فعال در عرصه پروژه‌های ملی و بین‌المللی شناخته می‌شد. او یکی از اعضای کلیدی جامعه علمی هسته‌ای ایران شناخته می‌شد و در چندین پروژه ملی و بین‌المللی نقش محوری و تجربه همکاری با مراکز پیشرفه علمی مانند سرن(CERN) را در کارنامه خود داشت.
سرن (سازمان اروپایی پژوهش‌های هسته‌ای) بزرگترین آزمایشگاه فیزیک ذرات جهان است که در مرز سوئیس و فرانسه، نزدیک شهر ژنو قرار دارد. این مرکز که در سال ۱۹۵۴ تاسیس شد، مجهز به شتابدهنده بزرگ هادرونی(LHC) با حلقه ۲۷ کیلومتری در عمق ۱۰۰ متری زیرزمین است. سرن با داشتن ۲۵ کشور عضو و همکاری بیش از ۶۰۰ موسسه و دانشگاه از سراسر جهان، مهمترین مرکز تحقیقات فیزیک بنیادی محسوب می‌شود که به دنبال کشف اسرار ساختار جهان و ذرات بنیادی تشکیل‌دهنده آن است. از دستاوردهای مهم این مرکز می‌توان به کشف بوزون هیگز در سال ۲۰۱۲ و اختراع شبکه جهانی وب(World Wide Web) توسط تیم برنرز-لی در سال ۱۹۸۹ اشاره کرد.
دکتر سید امیرحسین فقهی، دانشمند برجسته هسته‌ای ایران، در سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷ میلادی) برای یک دوره فرصت مطالعاتی به سرن دعوت شد و در حوزه فیزیک پرانرژی به تحقیق پرداخت. این دعوت که نشان‌دهنده توانایی‌های علمی بالای ایشان در سطح بین‌المللی بود، بخشی از کارنامه درخشان علمی دکتر فقهی محسوب می‌شود که بعدها به عنوان استاد دانشگاه شهید بهشتی، معاون سازمان انرژی اتمی ایران و یکی از پیشگامان توسعه فناوری‌های هسته‌ای صلح‌آمیز در ایران شناخته شد. وی با انتشار بیش از ۱۵۸ مقاله علمی بین‌المللی و راهنمایی ۲۲ رساله دکتری و ۱۴۵ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، نقش مهمی در پیشرفت علم و فناوری هسته‌ای ایران ایفا کرد.
مسئولیت‌ها و افتخارات
دکتر سید امیرحسین فقهی طی سال‌های خدمت خود، مسئولیت‌های متعددی را در دانشگاه شهید بهشتی و سازمان‌های علمی کشور بر عهده داشت. از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۴ دبیر کمیته منتخب هیات ممیزه دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی بود. همچنین از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۴ عضو هیات تحریریه فصل‌نامه فناوری و انرژی هسته‌ای و عضو شورای سیاستگذاری سلامت، ایمنی و محیط زیست این دانشگاه بود.
در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴ مدیریت گروه کاربرد پرتوها را در دانشگاه شهید بهشتی بر عهده داشت و از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ معاون پژوهشی و اجرایی دانشکده مهندسی هسته‌ای بود. از سال ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۴ به عنوان نماینده منتخب ریاست دانشگاه در کارگروه بررسی توانایی‌های علمی اعضای هیات علمی فعالیت می‌کرد. از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۴ عضو شورای هدایت استعدادهای درخشان دانشگاه بود.
در سال ۱۳۹۲ دبیری علمی سومین کنفرانس ملی تشعشعات فضایی را در سازمان فضایی ایران بر عهده داشت و از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۴ نماینده تام‌الاختیار دانشگاه شهید بهشتی در کمیته دائمی تشعشعات فضایی سازمان فضایی ایران بود. پیش از این نیز از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ عضو تیم تجزیه و تحلیل حوادث در پروژه FMP سازمان انرژی اتمی ایران بود.
او همچنین در دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، قم و آزاد اسلامی(واحد علوم و تحقیقات تهران) به‌عنوان استاد مشاور و راهنما فعالیت می‌کرد.
با حکم معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران، دکترسید امیرحسین فقهی، در آذرماه ۱۴۰۰ به عنوان سرپرست پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای منصوب شد.
او در طی سال‌های فعالیت علمی خود، کارنامه آموزشی و پژوهشی بسیار غنی و چشمگیری از خود بر جای گذاشت. او در زمینه هدایت و راهنمایی دانشجویان، ۲ محقق پسادکتری، در مقطع دکتری ۲۲ دانشجو و در مقطع کارشناسی ارشد نیز ۱۴۵ دانشجو تحت راهنمایی ایشان فارغ‌التحصیل شدند.
در حوزه انتشارات علمی، همان‌طور که ذکر شد دکتر فقهی ۱۵۸ مقاله در نشریات بین‌المللی منتشر کرد. همچنین ۸۲ مقاله در نشریات ملی به چاپ رساند که با احتساب مقالات ارائه شده در کنفرانس‌های ملی، مجموع آنها به ۹۸ مقاله می‌رسد. ایشان ۳۸ مقاله نیز در کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه کرد. در زمینه تالیف و ترجمه، ۷ کتاب ملی و بین‌المللی از ایشان منتشر شد. دکتر فقهی همچنین ۱۰ قرارداد پژوهشی برون دانشگاهی را با موفقیت به اتمام رسانده و ۵ نوآوری علمی معتبر نیز در کارنامه پژوهشی وی ثبت شده است.
استاد نمونه کشوری در سال ۱۳۹۸، پژوهشگر برگزیده دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۴، مدرس نمونه دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۹۰، پژوهشگر برتر دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۸۹، رتبه دوم پژوهش‌های کاربردی در بیست و سومین جشنواره بین‌المللی خوارزمی و رتبه اول پژوهش‌های توسعه‌ای در پانزدهمین جشنواره جوان خوارزمی از جمله افتخارات دیگر علمی او است.
فعالیت‌های صنعتی-کاربردی
فعالیت‌های کاربردی و صنعتی دکتر فقهی نشان می‌دهد که او تا چه اندازه در ارتباط میان صنعت و دانشگاه و عملی سازی دانش نظری هسته‌ای موثر بوده است.
راه‌اندازی سایت پرتودهی
دکتر فقهی همکاری مؤثری در راه‌اندازی و بهره‌برداری از نخستین سایت پرتودهی بخش خصوصی کشور داشت. این دستاورد نشان‌دهنده توانمندی بخش خصوصی ایران در بهره‌گیری از فناوری پرتودهی برای کاربردهای صنعتی، پزشکی و کشاورزی است.
استریل‌سازی تجهیزات پزشکی با استفاده از پرتوهای گاما یا الکترون باعث نابودی میکروارگانیسم‌ها در این تجهیزات می‌شود. پرتودهی در تولید و فرآوری رادیوداروها نیز نقش دارد و مواد اولیه برای تهیه رادیوایزوتوپ‌های درمان سرطان و مواد رادیواکتیو تصویربرداری پزشکی در دستگاه‌های PET و SPECT را نیز آماده می‌سازد.
در صنعت، پرتودهی برای اصلاح خواص مواد پلیمری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ همچنین با پرتودهی خواص الکتریکی ویژه‌ای را در تراشه‌های الکترونیکی ایجاد کرده و عملکرد قطعاتی مانند ترانزیستورها را بهبود داد.
در حوزه کشاورزی و مواد غذایی، نیز پرتودهی روشی موثر برای ضدعفونی و افزایش ماندگاری محصولات است.
استانداردسازی بین‌المللی
او در پیاده‌سازی، استقرار و دریافت گواهی‌نامه بین‌المللی ISO9001:2015 و ISO13485:2016 بر پایه ISO11137 در سامانه پرتودهی شهرکرد مشارکت کرد. این گواهینامهها تضمین‌کننده کیفیت و ایمنی فرآیندهای پرتودهی طبق استانداردهای جهانی هستند.
گواهی‌نامه ISO9001:2015 به «سیستم مدیریت کیفیت» اختصاص دارد و سازمان‌هایی که موفق به دریافت آن می‌شوند، متعهد به اجرای اصولی مانند مشتری‌مداری، رهبری اثربخش، مشارکت کارکنان، بهبود مستمر و تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد هستند. پیاده‌سازی ISO9001:2015 در سامانه پرتودهی، به این معنا است که تمامی فرایندهای مرتبط با پرتودهی یعنی ورود سفارش تا کنترل نهایی محصولات طبق رویه‌های کنترل‌شده و مستندسازی شده اجرا می‌شود و اطمینان حاصل می‌گردد که کیفیت و رضایت مشتری همواره در راس قرار دارد. گواهی‌نامه ISO13485:2016 نیز به طور تخصصی بر «سیستم مدیریت کیفیت تجهیزات پزشکی» تمرکز دارد. دارا بودن این گواهی نشان می‌دهد که مجموعه پرتودهی در تولید، استریل‌سازی و فرآوری تجهیزات پزشکی(مثل سرنگ، گان، نخ بخیه و…) تمامی الزامات کیفی، ایمنی، مستندسازی و ردیابی محصول را طبق معیارهای جهانی تامین کرده است. همچنین فرآیند مدیریت مخاطرات، مستندسازی دقیق و پیگیری خطاها و اصلاحات به صورت کامل اجرا می‌شود، تا هیچ خطری سلامت بیماران و مصرف‌کنندگان را تهدید نکند.
کار درخشان امیرحسین فقهی در پیاده‌سازی، استقرار و اخذ این گواهینامهها، نشان‌دهنده تسلط بر الزامات بین‌المللی، رعایت دقیق استانداردهای کیفیت، تضمین سلامت تجهیزات پزشکی و تضمین اعتبار فرآورده‌های پرتودهی در سطح ملی و بین‌المللی است. نتیجه این اقدام‌ها، پذیرش و اعتماد بیشتر مشتریان داخلی و خارجی و باز شدن مسیرهای صادراتی برای محصولات استریل‌شده خواهد بود.
فلومترهای دو فازی گاز-مایع
طراحی و ساخت فلومترهای دو فازی گاز-مایع که ابزاری نوین جهت اندازه‌گیری جریان‌های پیچیده در صنایع مختلف هسته‌ای و غیرهسته‌ای محسوب می‌شود. این دستگاه‌ها قادر به اندازه‌گیری دقیق جریان‌های دوفازی هستند که در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کاربرد فراوان دارند.
جریان‌های دوفازی یعنی عبور همزمان دو فاز مختلف مانند گاز و مایع از یک لوله. سنجش دقیق این جریان‌ها برای کنترل، بهینه‌سازی و ایمنی واحدهای صنعتی حیاتی است، چرا که باعث می‌شود میزان واقعی تولید هر یک از فازها(گاز و مایع) مشخص شود، از بروز خسارات و خطراتی مانند نفوذ ناخواسته آب یا گاز جلوگیری گردد، بهره‌وری افزایش پیدا کند و هزینه‌ها کاهش یابد.
علاوه بر این، اندازه‌گیری درست جریان‌های دوفازی برای کنترل فشار، دما و نرخ جریان به منظور پیشگیری از حوادث و حفظ ایمنی واجب است. این دستگاه‌ها در سر چاه‌های نفت و گاز برای تعیین دقیق مقدار تولیدی هر فاز، در خطوط انتقال برای پایش سلامت لوله‌ها و تشخیص نشتی، در بخش‌های مختلف پالایشگاه برای بهبود عملکرد واحدهای تصفیه و جداسازی، و همچنین در مجتمع‌های پتروشیمی برای کنترل دقیق واکنشگرها و محصولات در رآکتورها یا مخازن ذخیره کاربرد دارند و به این ترتیب یکی از ارکان اساسی تحقق اطمینان، ایمنی و بهره‌وری در فرآیندهای انرژی به شمار می‌روند.
تست لوپ دو فازی
طراحی و ساخت تست لوپ دو فازی جهت کالیبراسیون فلومتر که فراهم‌کننده دقت و صحت بالا در آزمایش‌ها می‌باشد. این سیستم امکان آزمایش و کالیبراسیون دقیق فلومترها را در شرایط مختلف عملیاتی فراهم می‌کند.
پروب ضخامت‌سنج بتای پس‌پراکنده
طراحی، ساخت و کالیبراسیون پروب ضخامت‌سنج پوشش بتای پس‌پراکنده که ابزاری برای سنجش پوشش‌های ویژه با دقت بالا است. این دستگاه با استفاده از پرتوهای بتا، ضخامت لایه‌های نازک و پوشش‌ها را به صورت غیرمخرب اندازه‌گیری می‌کند.
پروب ضخامت‌سنج پوشش بتای پس‌پراکنده، یکی از ابزارهای تخصصی است که دکتر امیرحسین فقهی در زمینه فناوری پرتویی طراحی، ساخته و کالیبره کرده است. این دستگاه با تکیه بر پرتوهای بتا، ضخامت لایه‌های بسیار نازک و پوشش‌های صنعتی را بدون تماس فیزیکی و به گونه‌ای غیرمخرب اندازه‌گیری می‌کند. عملکرد این ابزار بر این اساس استوار است که مقدار پرتو بتایی که پس از برخورد با ماده بازمی‌گردد، به طور دقیق وابسته به ضخامت و جنس لایه پوشش است؛ بنابراین می‌توان بدون آسیب به محصول، ضخامت پوشش‌هایی مانند رنگ، آبکاری، یا انواع روکش فلزی را با دقتی بسیار بالا سنجید.
این فناوری در صنایع مختلف مثل خودروسازی، فولاد، تولید قطعات الکترونیکی، چاپ، بسته‌بندی و حتی صنایع هوافضا کاربرد حیاتی دارد؛ چون کنترل کیفیت پوشش‌ها برای حفظ استحکام، زیبایی و کارایی محصولات اصلی است. ساخت چنین دستگاه حساسی نشان از تسلط شهید فقهی بر مهندسی هسته‌ای و آشنایی عمیق او با نیازهای صنعتی کشور دارد. او با بومی‌سازی این سیستم و انجام کالیبراسیون‌های دقیق، وابستگی صنایع ایرانی به تجهیزات و فناوری خارجی را کاهش داد و امکان کنترل کیفیت محصولات را با هزینه پایین‌تر و دقت بیشتر برای بسیاری از کارخانجات فراهم آورد خدمتی مهم و ماندگار که ارزش آن برای توسعه فناوری ملی و ارتقاء سطح تولیدات کشور، کاملا محسوس و راهگشا است.
دستگاه سنجش چگالی با پرتو گاما(ثبت اختراع)
یکی از دستاوردهای برجسته شهید سید امیرحسین فقهی، طراحی و ثبت اختراع دستگاه سنجش چگالی محصولات نفتی با استفاده از پرتو گاما بود؛ دستگاهی که به‌عنوان ابزاری پیشرفته در صنایع نفت و پتروشیمی تحول ایجاد کرد. در بسیاری از واحدهای صنعتی، تعیین دقیق چگالی مواد اهمیت حیاتی دارد، چون چگالی، شاخص اصلی تشخیص کیفیت، نوع و خلوص مواد نفتی به‌شمار می‌رود. روش‌های قدیمی معمولا نیاز به نمونه‌برداری و حتی تخریب یا برداشت بخشی از محصول داشتند، اما دستگاهی که با ابتکار شهید فقهی ساخته شد، این کار را به‌صورت «کاملا غیرمخرب» و بدون تماس مستقیم با ماده انجام می‌دهد.
در این فناوری، پرتو گاما از میان ماده مورد نظر عبور داده می‌شود؛ میزان عبور یا جذب این پرتوها توسط ماده مستقیما به چگالی آن بستگی دارد. بدین ترتیب، دستگاه می‌تواند در همان محل تولید یا انتقال، اطلاعات در این فناوری، پرتو گاما از میان ماده مورد نظر عبور داده می‌شود؛ میزان عبور یا جذب این پرتوها توسط ماده مستقیما به چگالی آن بستگی دارد. بدین ترتیب، دستگاه می‌تواند در همان محل تولید یا انتقال، اطلاعات دقیقی از چگالی مواد را به‌صورت لحظه‌ای و بدون نیاز به نمونه‌برداری ارائه دهد. این اطلاعات کمک می‌کند تا کیفیت و ترکیب مواد نفتی و صنعتی به‌صورت مداوم تحت کنترل باشد و در صورت مشاهده هرگونه تغییرات غیرمجاز یا مشکلات احتمالی، بلافاصله اقدام اصلاحی صورت گیرد. همین ویژگی‌ها سبب می‌شود پایش فرآیندها سریع‌تر، دقیق‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام شود و ایمنی کار نیز به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند.
دستگاه عیب‌یابی برج تقطیر(ثبت اختراع)
طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی دستگاه عیب‌یابی برج تقطیر با اسکن پرتو گاما که به ثبت اختراع رسید، فناوری ارتقا یافته‌ای برای افزایش ایمنی و بهره‌وری در صنایع پالایشگاهی محسوب می‌شود. این سیستم می‌تواند مشکلات داخلی برج‌های تقطیر را بدون نیاز به توقف عملیات شناسایی کند.
این دستگاه پیشرفته به گونه‌ای ساخته شد که می‌تواند بدون نیاز به باز کردن، برچیدن یا متوقف کردن واحد تقطیر، وضعیت داخلی برج از جمله شناسایی نقاط گرفتگی، رسوب، تخریب سینی‌ها یا تجمع سیال را به‌صورت دقیق و غیرمخرب مشخص کند.
برج‌های تقطیر قلب تپنده پالایشگاه‌ها هستند و هنگام بروز هر مشکلی درون آنها(مثل انسداد، آسیب یا طراحی نادرست) کل فرآیند تولید دچار اخلال می‌شود. در گذشته برای عیب‌یابی باید واحد را متوقف می‌کردند که موجب هدررفت میلیاردی و توقف تولید می‌شد. اما با ابتکار دکتر امیرحسین فقهی و بهره‌گیری از فناوری پرتوگاما، اسکن شعاعی از ارتفاع برج بدون هیچ‌گونه آسیبی انجام می‌شود، نقاط مشکوک و ایرادات داخلی دقیقا آشکار شده و تصمیم‌گیری برای تعمیرات هدفمند، سریع‌تر و با هزینه کمتر صورت می‌گیرد. این فناوری ایمنی و بهره‌وری پالایشگاه‌ها را افزایش داده و نقش کلیدی در جلوگیری از حوادث و کاهش ریسک‌های عملیاتی ایفا کرده است؛ دستاوردی کاملا ملی و کاربردی که نشان می‌دهد چگونه علم تخصصی و روح مسئولیت‌پذیر شهید فقهی در توسعه زیرساخت‌های حیاتی کشور به کار گرفته شد.
دستگاه آنالیز سیمان
طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی دستگاه آنالیز سیمان که ابزاری مؤثر در کنترل کیفیت مصالح ساختمانی با روش‌های پرتودهی است. این دستگاه ترکیب شیمیایی و کیفیت سیمان را به سرعت و با دقت بالا تعیین می‌کند.
ابزارهای تشخیصی شتابدهنده‌ها
طراحی و ساخت ابزارهای تشخیصی در شتابدهنده‌ها برای افزایش کارایی و دقت تجهیزات شتابدهنده ذرات. این ابزارها عملکرد شتابدهنده‌ها را پایش کرده و در بهینه‌سازی عملیات آنها نقش کلیدی دارند.
شتابدهنده‌ها در بخش پزشکی برای تولید رادیوایزوتوپ‌هایی به کار می‌روند که در تصویربرداری پزشکی مانند PET و SPECT و درمان سرطان(پرتودرمانی) استفاده می‌شوند. به کمک شتابدهنده، پرتوهای مورد نیاز با انرژی دقیقی تولید می‌شود، سپس با برخورد این پرتوها به ماده، رادیو ایزوتوپ‌های خاص ایجاد می‌گردد؛ این فناوری امکان تولید رادیوداروها را درون کشور فراهم می‌کند و به بیماران، درمان و تشخیص پیشرفته‌تر می‌دهد.
سیستم نوترون رادیوگرافی صنعتی
طراحی سیستم نوترون رادیوگرافی صنعتی برای راکتور اراک که فناوری تصویربرداری نوترونی جهت کنترل کیفیت و سلامت سازه‌ها می‌باشد. این سیستم قادر به تصویربرداری از اجزای داخلی قطعات صنعتی با استفاده از نوترون‌ها است.
نرم‌افزار محاسبات مصرف سوخت
طراحی و برنامه‌نویسی نرم‌افزار محاسبات مصرف سوخت راکتورهای قدرت برای بالا بردن دقت و بهینه‌سازی سوخت در واحدهای نیروگاهی. این نرم‌افزار مدیریت بهینه سوخت هسته‌ای را تسهیل می‌کند.
باتری رادیوایزوتوپی
از دیگر ابتکارات علمی شهید دکتر سید امیرحسین فقهی، طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی باتری رادیوایزوتوپی بر پایه تیرک خودنوسانی بود؛ فناوری‌ای پیشبرنده که حتی برای بسیاری از متخصصان نیز ناآشنا و نوآورانه است.
در این نوع باتری‌ها، یک ماده رادیواکتیو انتخاب شده و انرژی حاصل از واپاشی هسته‌ای آن به کمک سازوکاری به نام «تیرک خودنوسان»، به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود. برخلاف باتری‌های معمولی که سریعا تخلیه می‌شوند، باتری‌های رادیوایزوتوپی می‌توانند سال‌ها یا حتی دهه‌ها بدون نیاز به شارژ مجدد برق تولید کنند؛ چون انرژی‌شان از یک منبع هسته‌ای پایدار و کنترل‌شده تامین می‌شود.
چنین منابع انرژی کوچکی در جاهایی که دسترسی به برق یا تعویض باتری ممکن نیست، بی‌رقیب‌اند. برای نمونه، در پزشکی(تجهیزات کاشتنی مثل ضربان‌ساز قلب)، در هوافضا(ماهواره‌ها و کاوشگرهای فضایی)، در تجهیزات زیرآبی، مناطق دورافتاده یا حتی سنسورهای خودکار صنعتی که به نگهداری مداوم دسترسی ندارند.
نمونه آزمایشگاهی ساخته‌شده به همت شهید فقهی، گامی مهم در تسلط دانش‌بنیان بر این فناوری حساس بود؛ خصوصا در شرایطی که ایران برای استقلال در حوزه انرژی‌های نو و دست‌یابی به فناوری‌های پیشرفته نیاز جدی داشت. طراحی این باتری، نشان روشنی از نگاه آینده‌نگر امیرحسین به توسعه فناوری‌های بومی و حل مشکلات راهبردی کشور با راهکارهای فیزیکی-مهندسی است تلاشی که میراث علمی ماندگاری برای آیندگان بر جای گذاشت.
پلیمرهای مقاوم در برابر شعله(ثبت اختراع)
تولید دانش فنی و ساخت پلیمرهای مقاوم در برابر شعله و کاهش خطر آتش‌سوزی که به ثبت اختراع رسید. این پلیمرها نقشی حیاتی در افزایش مقاومت مصالح و ایمنی صنایع دارند. دکتر فقهی از طریق استفاده توامان مواد افزودنی و پرتودهی، موفق به تولید این مواد با هدف کاهش احتمال آتش‌سوزی و افزایش ایمنی و بهره‌وری در صنایع پالایشگاهی شد.
فولاد خودترمیمی
تولید دانش فنی فولادهای با قابلیت خودترمیمی در برابر آسیب پرتویی که خدمت بزرگی به صنعت هسته‌ای محسوب می‌شود. این فولادها برای استفاده در صنایع هسته‌ای که نیازمند فولادهای مقاوم در شرایط پرتوزایی شدید هستند، طراحی شده‌اند و می‌توانند آسیب‌های ناشی از تابش را به صورت خودکار ترمیم کنند.
تلاش برای درمان وطنی سرطان
دکتر فقهی تنها یک دانشمند نظری نبود. او با رویکردی عملی و نوآورانه، همواره تلاش کرد دانش بنیادی هسته‌ای را به فناوری‌های کاربردی تبدیل کند. یکی از زمینه‌های مهمی که در آن فعالیت داشت، توسعه رادیوداروها بود، موادی که در تشخیص و درمان بیماری‌هایی مثل سرطان به کار می‌روند.
آقای دکتر در سال ۱۴۰۱ در مصاحبه‌ای در خصوص فعالیت پژوهشگاه پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای که سرپرستی آن را برعهده داشت، با اعلام ورود ایران به فاز تولید رادیوداروهای درمانی، گفته بود: «هدف فعالیت در حوزه رادیوداروها رفع نیاز واقعی مردم در حوزه درمان سرطان است. ما اکنون درباره موضوعی بحث می‌کنیم که خدای ناکرده ممکن است هرکدام از ما به آن دچار و مبتلا شویم. واقعا بد است که در این حوزه به بیرون از کشور وابسته باشیم. به همین خاطر جوانان این مملکت تمام غیرت خود را به کار گرفته‌اند تا مشکلات مردم را در حوزه سرطان کاهش دهند و از آلام عزیزانی که درگیر این بیماری هستند، بکاهند.»
الهام بخش برای نسل‌های آینده
دکتر فقهی در سخنانش با تاکید بر اهمیت توجه به رفتار و واکنش دشمنان نسبت به مسیرهای پیشرفت ملی، همان خط فکری را دنبال می‌کند که رهبر معظم انقلاب سال‌ها است بر آن تاکید دارند. او معتقد بود: واقعیت آن است که تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص، ستون اصلی استقلال و پیشرفت کشورها است. واکنش دشمنان یعنی تحریم علمی، جلوگیری از تعامل جهانی و ترور فیزیکی دانشمندان نشان می‌دهد دشمنان دقیقا نقاط اقتدارآفرین کشور را هدف قرار می‌دهند و درصدد توقف یا تضعیف آنها هستند. این نشان می‌دهد هر حوزه‌ای که محور تحریم، محدودیت و فشار بوده، دقیقا همان جایی است که دشمن اقتدار یا تهدید در آینده را برای خود متصور شده است. شهید دکتر سید امیرحسین فقهی، مصداق روشن عالِمی است که ابعاد راهبردی و ژرفای دیدگاه رهبر انقلاب را به‌درستی درک کرده و با تمام وجود در عرصه علم و فناوری هسته‌ای پیشگام بوده است. او مسیر تبلور آرمان‌های هسته‌ای نظام را هموار کرد. ابتکارات او در توسعه ابزارهای دقیق صنعت هسته‌ای، استقرار استانداردهای بین‌المللی و تربیت ده‌ها متخصص در نسل‌های بعد، تبلور عینی همان فهم عمیق از ضرورت اقتدار علمی، صیانت از منابع ملی و تحقق چشم‌انداز حضرت آقا در میدان نبرد دانش بوده است؛ راهی که امروز شهادت وی را نشانه‌ای از عمق خصومت دشمن با جبهه خوداتکایی ایرانی و ارزشی برای الهام‌بخشی به نسل‌آینده می‌سازد.
دیدگاهتان را بنویسید