در تازه‌ترین دستاوردهای دنیای امنیت دیجیتال، دو رویداد مهم اتفاق افتاده که گامی بلند به‌سوی آینده‌ای بی‌خطر در انتقال داده‌هاست.
شرکت چاینا تِلکام کوانتوم گروپ (China Telecom Quantum Group) توانست برای نخستین‌بار تماس تلفنی رمزگذاری‌شده را -با ترکیب کلید توزیع‌شده کوانتومی و الگوریتم‌های مقاوم در برابر رایانه‌های کوانتومی- از پکن به «هفئی» (Hefei) در مرکز استان انهوی در شرق چین برقرار کند.
فاصله بین این دو نقطه هزار کیلومتر است. همزمان در فرانسه، شرکت SEALSQ با اجرای الگوریتم‌های پساکوانتومی استانداردشده «کریستال کایبر» و «دیلینیوم» روی سخت‌افزار تجاری، نمایش زنده‌ای از امنیت آینده‌نگرانه ارایه داد.
این تحولات نه‌تنها نشان‌دهنده عبور از محدودیت‌های امنیت سنتی هستند، بلکه مسیری برای تدوین استانداردهای بین‌المللی و رقابت‌های ژئوپولیتیک در زیرساخت‌های نسل بعدی ارتباطات گشوده‌اند.
وقتی اصول کوانتوم و کلاسیک دست در دست هم می‌دهند
شرکت چینی، رمزنگاری ترکیبی خود را با موفقیت تجاری‌سازی کرده است. به این صورت که در آن، کلیدهای امنیتی از طریق اصول مکانیک کوانتومی و الگوریتم‌های پساکوانتومی در هم تنیده می‌شوند. (Swayne, 2025) این سامانه، با برقراری تماس صوتی رمزگذاری‌شده‌ای به طول هزار کیلومتر بین پکن و هفئی، برای نخستین‌بار نشان داد که می‌توان از ترکیب توزیع کلید کوانتومی (QKD) و رمزنگاری مقاوم در برابر کوانتوم (PQC) در مقیاس عملی بهره برد. (Tong,2025)
زیرساخت شبکه‌های کوانتومی متروپولیتن ایجادشده در ۱۶ شهر بزرگ چین، ازجمله هفئی با هزار و ۱۴۷ کیلومتر فیبرQKD، هشت گره اصلی و ۱۵۹ نقطه دسترسی، اکنون ۵۰۰ نهاد دولتی و ۳۸۰ شرکت دولتی را پشتیبانی می‌کند. در این تماس، نه‌تنها امنیت داده‌ها تضمین شد، بلکه گامی بزرگ درراستای مقاوم‌سازی مکالمات مهم دولتی و صنعتی در برابر حملات آینده‌نگرانه رایانه‌های کوانتومی برداشته شد.
در کنار این زیرساخت، چین تِلکام دو پلتفرم کلیدی معرفی کرد: «کوانتوم سکرت» برای همکاری و پیام‌رسانی رمزنگاری‌شده و «کوانتوم کلود سیل» برای فرآیندهای دیجیتال امن در تاییدیه‌ها و ممیزی‌ها.
این خدمات هم‌اکنون در محیط‌های تجاری و دولتی پیاده شده‌اند و نشان می‌دهند که راهکارهای کوانتومی تنها در آزمایشگاه‌ها باقی نمانده و وارد زندگی روزمره‌ی دیجیتالی شده‌اند.
تحلیلگران بر این باورند که چنین ابتکاراتی، تعهد استراتژیک چین به راهبری در حوزه ارتباطات کوانتومی را در آستانه ظهور رایانه‌های کوانتومی مقیاس‌پذیر حکایت می‌کنند.
فناوری‌های کوانتومی و پساکوانتومی در زندگی روزمره
فناوری رمزنگاری کوانتومی و پساکوانتومی گام بزرگی در تضمین امنیت داده‌ها و ارتباطات در عصر رایانه‌های کوانتومی است که در امور روزمره هم کاربرد دارد. در ادامه به برخی از این کاربردهای می‌پردازیم:
امنیت ارتباطات و اطلاعات حساس
امکان برقراری تماس‌های تلفنی رمزگذاری‌شده در فواصل طولانی، به این معناست که مکالمات حساس، چه در سطح دولتی و نظامی و چه در سطح سازمانی و حتی شخصی، کاملا در برابر شنود و رهگیری امن خواهند بود. این امر به‌ویژه برای تبادلات مالی، اطلاعات پزشکی و ارتباطات حیاتی بسیار مهم است.
از طرف دیگر، با افزایش توان محاسباتی رایانه‌های کوانتومی، امنیت پروتکل‌های رمزنگاری فعلی که مبنای تراکنش‌های بانکی آنلاین هستند، در معرض تهدید قرار می‌گیرد. رمزنگاری کوانتومی تضمین می‌کند که اطلاعات حساب‌ها، تراکنش‌ها و هویت کاربران در برابر حملات آینده‌نگرانه ایمن باقی بمانند.
در همین حال، حریم خصوصی افراد بیش از پیش در دنیای دیجیتال امروز، در معرض خطر است. این فناوری با تضمین امنیت داده‌ها در حین انتقال و ذخیره‌سازی، به حفظ حریم خصوصی افراد در برابر نهادهای دولتی، شرکت‌ها و هکرها کمک می‌کند.
امنیت زیرساخت‌های حیاتی و احراز هویت اسناد
زیرساخت‌های حیاتی مانند شبکه‌های انرژی، آب و گاز و سیستم‌های کنترل ترافیک هوایی به شدت به امنیت سایبری وابسته‌اند. یک حمله سایبری موفق می‌تواند فاجعه‌بار باشد. رمزنگاری کوانتومی می‌تواند لایه‌ای از امنیت «ناگسستنی» را به این سیستم‌ها اضافه کند. از سوی دیگر، بیشتر اطلاعات نظامی و دولتی، محرمانه و حیاتی هستند. این فناوری تضمین می‌کند که این ارتباطات در برابر جاسوسی و خرابکاری در امان باشند.
در حال‌حاضر، امضاهای دیجیتال برای تایید اعتبار اسناد و تراکنش‌ها استفاده می‌شوند. الگوریتم‌های مقاوم در برابر کوانتوم (PQC) می‌توانند اطمینان حاصل کنند که این امضاها حتی در برابر حملات رایانه‌های کوانتومی نیز معتبر و قابل اعتماد باقی بمانند. این امر برای اسناد قانونی، قراردادها و هویت دیجیتال بسیار مهم است.
زنجیره تامین امن در جهان کلان‌داده
در زنجیره‌های تامین پیچیده، ردیابی و تضمین اصالت محصولات، چالش‌برانگیز است. با استفاده از رمزنگاری کوانتومی، می‌توان سیستم‌های امنی برای ردیابی کالاها و اطمینان از اصالت آن‌ها از تولید تا مصرف نهایی ایجاد کرد.
از طرف دیگر، با افزایش استفاده از خدمات ابری برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها، امنیت داده‌ها در این محیط‌ها حیاتی است. رمزنگاری کوانتومی می‌تواند اطمینان حاصل کند که داده‌های مشتریان در فضای ابری حتی در صورت حملات کوانتومی نیز ایمن باقی بمانند. به‌دلیل این‌که داده‌هایی که برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، حساس‌اند. امنیت کوانتومی می‌تواند از این داده‌ها در برابر دستکاری یا افشا محافظت کند.
نمایش الگوریتم‌های پساکوانتومی در قلب اروپا
در زندگی روزمره، این فناوری کاربردهای زیادی دارد. بهتر است بگوییم آیندگان با آن بیشتر سروکار خواهند داشت. اما در رویداد «روز کوانتوم، ۲۰۲۵» که در فرانسه برگزار شد، شرکت سوییسی SEALSQ با اجرای زنده دو الگوریتم پساکوانتومی استاندارد «کریستال کایبر» و «کریستال دیلینیوم» روی سخت‌افزار تجاری، حضوری مقتدر داشت.
کریستال کایبر به‌عنوان مکانیزم تبادل کلید (KEM) امکان به اشتراک‌گذاری امن یک کلید ۲۵۶ بایتی از طریق کانال‌های ناامن مثل ایمیل را فراهم می‌آورد و اثبات شده که در برابر حملات شناخته‌شده رمزنگاری مقاوم است.
کریستال دیلینیوم نیز الگوریتمی برای امضای دیجیتال است که یکپارچگی و اصالت پیام‌ها را تضمین می‌کند؛ امری ضروری برای دستگاه‌های اینترنت اشیا و کاربردهای صنعتی که نیازمند اعتماد بی‌چون‌وچرا هستند.
اجرای این الگوریتم‌ها روی سخت‌افزار SEALSQ نه‌تنها همخوان با استانداردهای نهادهای بین‌المللی امنیت سایبری ازجمله NIST است، بلکه پاسخی عملی به نیاز بازار برای راهکارهای امنیتی مقاوم در برابر تهدیدهای کوانتومی نیز محسوب می‌شود.
این نمایش زنده، پیوند بین پژوهش‌های نظری و کاربردهای صنعتی را به رخ کشیده و هشدار داد که زمان آن رسیده تا صنایع از رمزنگاری کلاسیک فاصله بگیرند و به‌سمت پساکوانتومی حرکت کنند. (SEALSQ, 2025)
تهدید محاسبات کوانتومی
رایانه‌های کوانتومی با توانایی حل مسایل پیچیده ریاضی در کسری از ثانیه، چالش بزرگی برای الگوریتم‌های رمزنگاری فعلی مانند RSA و ECC محسوب می‌شوند؛ الگوریتم‌هایی که امروزه امنیت تبادلات بانکی، پیام‌رسانی و زیرساخت‌های حیاتی را تامین می‌کنند. اگر راهکاری برای مقابله با حملات کوانتومی اتخاذ نشود، شبکه‌های ارتباطی ما می‌توانند به‌سرعت آسیب‌پذیر شده و حریم خصوصی و اطلاعات حساس افراد و سازمان‌ها به خطر بیفتد. (Baker,2025)
در این میان، توزیع کلید کوانتومی با استفاده از قید عدم قابلیت تکثیر فوتون‌ها (اصل نابودسازی) امنیت نظری منحصربه‌فردی ارایه می‌دهد، چراکه هرگونه تلاش برای شنود، ساختار کوانتومی را خراب می‌کند و طرفین از نفوذ مطلع می‌شوند. اما QKD به‌تنهایی کافی نیست، چراکه برای کاربردهای گسترده و درون شبکه‌های موجود نیازمند تکمیل با الگوریتم‌های استاندارد پساکوانتومی هستیم. این ترکیب دوگانه، تضمینی است برای مقابله با تهدیدهای هم‌اکنون و آینده و پایه‌ای برای زیرساخت‌های ارتباطی امن نسل آینده. (Tong, 2025)
استانداردسازی و رقابت جهانی
همگونی و استانداردسازی بین‌المللی در حوزه کلید کوانتومی و پساکوانتومی ضروری است تا تجهیزات و شبکه‌ها در کشورهای مختلف بتوانند بی‌وقفه با هم در تعامل باشند. سازمان‌هایی مانندNIST، ETSI و ITU درحال تدوین چارچوب‌های فنی و پروتکل‌های هماهنگ هستند تا این فناوری‌ها را وارد جریان اصلی ارتباطات کنند. (SEALSQ, 2025)
از سوی دیگر، تحولات ژئوپولیتیک و رقابت‌های قدرت‌ها برای ایجاد شبکه‌های امن ملی و منطقه‌ای، این فضا را به بستری برای نمایش توانمندی‌های فناورانه تبدیل کرده است.
در سطوح کاربردی، شاهد شکل‌گیری بازارهای جدیدی در تامین سخت‌افزار مقاوم در برابر کوانتوم و خدمات ابری ایمن هستیم. شرکت‌هایی مانند SEALSQ، ID Quantiqueو Xanadu در کنار غول‌هایی چون چین تِلیکام و اروپایی‌ها درحال رقابت بر سر ارایه اولین سرویس‌های تجاری و انبوه کوانتومی هستند. (SEALSQ, 2025) این رقابت نه‌تنها سرعت نوآوری را بالا می‌برد، بلکه زمینه را برای توسعه شبکه‌هایی فراهم می‌کند که مانند شریان‌های اصلی اقتصاد دیجیتال، می‌توانند حفاظت‌شده و بی‌خطر عمل کنند.
به‌طبع، آینده ارتباطات دیگر نمی‌تواند با روش‌های قدیمی کارش را پیش ببرد. تلفن‌های ساده و پیام‌رسانی‌های روزمره نیز به‌تدریج درگیر فرآیندهایی خواهند شد که تا دیروز تنها در آزمایشگاه‌ها قابل تصور بود؛ بنابراین، آشنایی با ابزارها و فناوری‌های کوانتومی و پساکوانتومی نه‌تنها دغدغه متخصصان امنیت، بلکه ضرورتی برای همه ماست تا بتوانیم در دنیایی که مرزهای بین واقعیت و دیجیتال سریع‌تر از همیشه درحال محو شدن است، از داده‌های خود محافظت کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید