دکتر محمدمهدی نادری، عضو هیات‌علمی پژوهشگاه ابن سینای جهاد دانشگاهی و مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «سینافناوران ماندگار» وابسته به این پژوهشگاه از مدعوین نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت» است.
او و گروه تلاش‌گر همراهش، در زمینه «تکثیر نژاد گاوهای پربازده با استفاده از فناوری پیشرفته تولید جنین» فعالیت می‌کنند. آن‌ها تلاش می‌کنند تا نژاد گاوهای گوشتی و شیرده کشور را اصلاح کنند تا ایران هم مانند خیلی از کشورهای پیشرو در این حوزه، با دام‌های کمتری بتواند بیشترین تولید گوشت و شیر را داشته باشد، برای این منظور آن‌ها نمونه‌هایی از بهترین گاوهای آلمانی، دانمارکی، فرانسوی و ایتالیایی را که پربازده بودند به ایران آوردند. دکتر نادری، دامپزشک و جنین‌شناس، درباره کاری که انجام می‌دهند، می‌گوید: «ما هر هفته از این گاوها بعد از سونوگرافی، تخمک می‌گیریم و عملیات لقاح را به‌صورت آزمایشگاهی انجام می‌دهیم تا بعد از هفت روز به جنین تبدیل شوند، جنین‌های متولد‌شده فریز می‌شوند تا در زمان مناسب در رحم گاوهای موردنظر قرار داده شوند. چیزی شبیه کاشت جنین در انسان و درمان ناباروری در انسان‌ها، با این تفاوت که هدف ما در این‌جا اصلاح نژاد و ارتقای کیفیت محصولات دامی گاوهاست.» جنین‌های فریزشده‌ای که دکتر نادری از آن‌ها سخن می‌گوید بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال قابلیت نگهداری دارند، او می‌گوید: «این جنین‌ها بعد از ثبت درخواست مشتریان، از حالت انجماد خارج شده و بعد در رحم گاو گیرنده قرار می‌گیرد، گاوی که ممکن است از یک نژاد بومی معمولی باشد اما نسلی که از او متولد می‌شود قطعاً دیگر یک گاو معمولی نیست.» گوساله‌هایی که از این طریق متولد می‌شوند، در شرایط برابر ازلحاظ خوراک و زمان، میزان تولید گوشت و شیر بیشتری دارند، علاوه‌بر این، با گاوهای برتر می‌توان تعداد زایمان را به چندین برابر رساند و جمعیت گله را افزایش داد. ارزش این گوساله‌ها، بیش از سه‌برابر گوساله‌های دیگر است.
افزایش بهره‌وری در این حوزه چطور معنا می‌شود؟
برزیل سومین تولیدکننده گوشت در جهان است که تعداد گاوهای آن به ۲۰۰میلیون راس می‌رسد، درحالی‌که آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده گاو در جهان با جایگاه نخست، جمعیت دام آن نصف کشور برزیل است اما با افزایش بهره‌وری توانسته با دام کمتر، به تولید شیر و گوشت بیشتری دست یابد. بهره‌وری در این بخش، علاوه‌بر آورده مالی، ازلحاظ زیست‌محیطی نیز در کاهش انتشار گاز متان و حفاظت از مراتع، اثرات مثبتی دارد.
دلیل لزوم افزایش تولید جنین گاو در کشور چیست؟
آمریکا سالانه یک‌میلیون جنین گاو تولید می‌کند، درحالی‌که این تعداد در ایران به دوهزار جنین می‌رسد که باید با اقداماتی، این رقم را افزایش داد. با افزایش تولید جنین‌ها در کشور، علاوه‌بر جلوگیری از خروج ارز، می‌توان کشور را به خودکفایی در تولید گوشت گاو رساند.
اما «سرمایه‌گذاری ازسوی دامداران» و «فرهنگ‌سازی برای افزایش استفاده از این فناوری»، دو عامل اثرگذار در استفاده از این فناوری هستند..
این فناوری چگونه کار می‌کند؟
فرض کنید شما دو گاو دارید که به یک اندازه خوراک می‌خورند اما یکی از آن‌ها، روزی یک و نیم کیلو افزایش وزن و تولید گوشت دارد و دیگری روزی دو کیلو، گاوی که دو کیلو افزایش وزن دارد را با استفاده از این فناوری تکثیر می‌کنیم و از هر گاو برتر ۵۰ جنین می‌گیریم و آن را در بدن گاوی که همین اندازه خوراک مصرف می‌کند اما افزایش وزن کمتری دارد می‌کاریم و به‌این‌ترتیب آن گاو برتر را تکثیر می‌کنیم.
حالا فکر کنید که دو رأس گاو داریم؛ یکی از آن‌ها ۳۰ لیتر شیر می‌دهد و دیگری۵۰ لیتر، آن گاوی را که ۵۰ لیتر شیر می‌دهد به همان روش بالا تکثیر می‌کنیم و این خصوصیات در نسل‌های بعدی هم ادامه پیدا می‌کند.
آیا این فناوری یا جنین‌های تولیدشده به کشورهای دیگر هم صادر شده است؟
ما تنها مرکزی هستیم که در غرب آسیا این کار را انجام می‌دهیم، ما این کار را برای هلدینگ‌های بزرگ هم انجام داده‌ایم و از سال پیش‌فروش دانش فنی و صادرات محصول برای کشورهای آفریقایی را هم شروع کرده‌ایم، از سال آینده صادرات محصول به آسیای میانه را هم انجام می‌دهیم.
این نوع تحقیقات معمولاً سال‌ها به طول می‌انجامند، کاری که شما انجام می‌دهید چند سال سابقه دارد؟
ما در پژوهشکده «ابن‌سینا» وابسته به جهاد دانشگاهی، روی موش، گوسفند و گاو از ۱۰ سال پیش شروع به پژوهش کرده و سعی کردیم پژوهش‌های کاربردی انجام بدهیم تا مشکلی از مشکلات جامعه را حل کند. در بررسی‌هایمان این طرح را انتخاب کردیم و به‌سمت تولید تجاری جنین رفتیم و کم‌کم به این نتیجه رسیدیم که باتوجه‌به این‌که این طرح در دنیا هم شروع شده می‌تواند در کشور موثر باشد.
آیا در ایران هم رقیبی برای کاری که انجام می‌دهید وجود دارد؟
ما در ایران رقیبی نداریم اما از حدود ۲۰۰ کشور دنیا، ۲۰ کشور این کار را انجام می‌دهند و در این میان برخی مانند آمریکا و برزیل قدرتمندتر هستند اما برخی از کشورهای اروپایی هنوز این کار را شروع نکرده‌اند و اگر از دامداران ایرانی حمایت و تسهیلات داده شود تا از این جنین‌ها استفاده شود، خیلی زود در این حوزه می‌توانیم پیشرفت کنیم اما مشکل این است که دامداران معمولاً این هزینه را ندارند، در دولت سیزدهم تسهیلاتی داده شد اما بعد قطع شد ولی دنبال برقراری این تسهیلات هستیم.
علاوه بر گاو در مورد سایر دام‌ها هم چنین کاری انجام شده است؟
مجموعه ما در پارک علم و فناوری البرز، حدود هفت‌و‌نیم هکتار است بعد از بحث گاو، گاومیش را شروع کرده و از ایتالیا گاومیش وارد کردیم، چون بهترین گاومیش‌های دنیا در ایتالیاست، ما جنین گاومیش را تولید و بعد هم پروژه شتر را شروع کردیم که هم تولیدشان زیاد است و هم اقتصادی هستند.
علاوه‌براین از چند سال پیش در حال پیگیری هستیم تا چند نژاد گاو اصیل ایرانی که در معرض انقراض هستند را نجات دهیم، سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای درباره نژادهای سرابی، سیستانی و تالشی و… امضا شد که متأسفانه هنوز بودجه‌اش تامین نشده است درحالی‌که این پروژه‌ها، پروژه‌های حاکمیتی است و دولت باید هزینه آن‌ها را تامین کند. این نژادهای بومی، اگر اصلاح نژاد شوند، امکان صادراتشان هست و با روش‌های علمی می‌شود این نژادها را در چند نسل ارتقا داد و قابل‌رقابت با نژادهای خارجی کرد.
دامداران چطور می‌توانند از خدمات شما استفاده کنند؟
فرآیند همکاری با دامداران به این صورت است که آن‌ها با ما قرار‌داد می‌بندند و قیمت هر جنین درحال‌حاضر هشت‌میلیون تومان است، با این تکنولوژی حتی کسی که گاو معمولی خریده است از همان اول گوساله‌هایی دارد که از نسل گاوهای ممتاز است، گاوگیرنده البته لازم نیست شرایط خاصی داشته باشد و درصورتی‌که در معاینات مشخص شود که ضعف تغذیه نداشته و خوراک خوبی به حیوان داده شده، کاشتن جنین برایش امکان‌پذیر است.
حمایت‌های دولتی از شما چگونه است؟
در دولت سیزدهم، تسهیلاتی برای استفاده از جنین‌های برتر ارایه شد که باعث استقبال گسترده در میان دامداران شد اما با برداشته‌شدن این تسهیلات، میزان تقاضا نیز کاهش یافت. درحال‌حاضر، تمرکز شرکت ما بر صادرات به کشورهای خارجی است.
هزینه خرید این جنین‌های برتر در داخل کشور یک‌چهارم قیمت صادراتی است اما برای افزایش استفاده، باید تسهیلاتی در این خصوص ارایه شود که در همین راستا، صحبت‌هایی با رییس‌جمهور و رییس مجلس در جریان بازدید از این غرفه داشتیم و پیشنهاد ارایه تسهیلات به‌منظور افزایش بهره‌وری در این بخش را مطرح کردیم. این موضوع را در دیدار با مقام معظم رهبری نیز عنوان کردیم. درصورتی‌که یک‌هزار میلیارد تومان از بودجه موردنظر برای واردات گوشت و دام به این بخش تخصیص یابد، می‌توان به خودکفایی در تولید گوشت امیدوار بود.
دیدگاهتان را بنویسید