سامانه «پنجره واحد مدیریت زمین» یکی از ۲۳ پروژه اولویت‌دار دولت الکترونیک است که هدف آن پیشگیری از مفاسد زمین‌خواری و ساماندهی نحوه ارایه خدمات حوزه زمین و ساختمان است. مدیریت راهبری این سامانه به‌عهده سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است که با همکاری ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی و سازمان فناوری اطلاعات و نظارت وزارت اطلاعات اقدامات لازم را برای پیشبرد پروژه انجام می‌دهند؛ البته در این مسیر، شهرداری و وزارت راه و شهرسازی و سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دیگر در بحث استعلام‌ها باید همکاری کنند.
شرکت «سایان‌تدبیر نیکسان» که به‌اختصار «ساینیک» نامیده می‌شود، از شرکت‌های شاخص بخش خصوصی است که چندین سامانه را در سطح ملی مدیریت می‌کند و در نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت»، این شرکت با سامانه «پنجره واحد مدیریت زمین» حضور داشت.
این پروژه ملی به همت خانم «لیلا میناخانی آزاد» و همکارانش پیش رفته که گفت‌وگوی «دانشمند» با این متخصص فعال در حوزه فناوری اطلاعات را می‌خوانید:
پنجره واحد زمین چیست؟
پنجره واحد زمین، سامانه‌ای در حوزه زمین است که دو هدف را دنبال می‌کند؛ اولین هدفش بحث پایش «امور اراضی» است و دیگری «درگاه متقاضیان».
منظور از «پایش امور اراضی»، پایش تخلف‌هایی است که در حوزه زمین به‌خصوص در زمینه تغییر کاربری اراضی کشاورزی، منابع طبیعی و ملی صورت می‌گیرد. واقعیت این است که تنها ۱۲ تا ۱۵ درصد کل اراضی کشور قابلیت کشاورزی داشته و بنابراین حفظ آن اهمیت بسیار زیادی دارد. بخش دیگر، «درگاه متقاضیان» است، متقاضیان حقیقی و حقوقی که برای سرمایه‌گذاری یا فعالیت خود به زمین و مجوز نیاز دارند، باید درخواست خود را از طریق این درگاه دنبال کنند. یعنی متقاضی بعد از مراجعه به درگاه، نوع درخواست، مجوز و محدوده زمین موردنیاز خود را مشخص و آن را ارسال می‌کند.
گردش کار به چه صورت است و شما چه می‌کنید؟
وقتی فرد متقاضی، قصد انجام کاری را دارد که به زمین و مجوزهای مربوطه نیاز دارد درخواست خود را مطرح می‌کند و بسته به درخواست مطرح‌شده، از شهرداری، وزارت راه‌و‌شهرسازی، محیط‌زیست یا هر سازمان دیگری استعلام صورت می‌گیرد و بررسی می‌شود که آیا مجوز لازم برای فرد متقاضی صادر شود یا خیر، اگر صدور مجوز، به شروطی نیاز دارد، شروط لازم اعلام و اعمال می‌شود و با این رویه، سامانه ما، استعلام‌ها را از سازمان‌های مختلف که ممکن است ۱۰ دستگاه مختلف باشند دریافت کرده و نتیجه را اعلام می‌کند.
مزیت دیگر «درگاه متقاضیان» این است که ارتباط فیزیکی متقاضی با کارمندان دولت حذف شده و باعث می‌شود بسیاری از تخلف‌ها کاهش پیدا کند و از طرف دیگر هزینه‌های رفت‌وآمد و سرگردانی در ارگان‌ها و سازمان‌ها کلاً برطرف شود چرا که همه استعلام‌ها به صورت آنلاین و وب‌سرویسی انجام می‌شود و پاسخ آن هم داده می‌شود.
مزیت دیگر این است که قبلاً بعضی از سازمان‌ها به متقاضیان مجوز می‌دادند اما سازمان‌های دیگر با این درخواست مخالفت می‌کردند؛ مثلاً متقاضی از شهرداری مجوز دریافت می‌کرد اما محیط‌زیست با این درخواست مشکل داشت. دستگاه‌ها و سازمان‌ها برحسب وظایف و قوانین خود، تصمیماتی می‌گرفتند که دستگاه‌های موازی با آن مساله داشتند و هر یک از تصمیم دیگری بی‌اطلاع بود اما درحال‌حاضر این مشکل وجود ندارد، چراکه همه سازمان‌ها روی موضوعی مشترک، تصمیم خود را اعلام می‌کنند و درنهایت براساس نتایج کلی مشخص می‌شود که آیا این مجوز می‌تواند صادر شود یا خیر. با این‌حال هنوز کارهای بسیاری برای فعالیت بهتر در این زمینه وجود دارد، ازجمله یکپارچه‌شدن نقشه‌های کشور و موضوعات دیگری که می‌تواند به بهینه‌شدن این فرآیند کمک کند.
جالب است بدانید تا آخر آذر یک میلیون و ۲۰۰ درخواست در این سامانه ثبت شده که به یک میلیون از این درخواست‌ها پاسخ داده شده است.
ازآن‌جاکه تخلف زمین‌خواری در کشور شیوع دارد، این سامانه چگونه می‌تواند به پیشگیری از این تخلف کمک کند؟
درخصوص پایش اراضی، دو شرکت دانش‌بنیان دیگر با ما همکاری دارند که تصاویر ماهواره‌ای را دریافت می‌کنند و با کمک هوش مصنوعی، تصاویر تطبیق داده می‌شود که اگر تغییری در آن صورت گرفته باشد، از طریق سامانه پایشی که شرکت ما پیاده‌سازی کرده، این تغییر به‌صورت آنلاین به سازمان‌های موردنظر ازجمله سازمان منابع طبیعی، سازمان محیط‌زیست و دیگر سازمان‌ها اعلام می‌شود و آبخیزداری کشور، سازمان امور اراضی که آن‌ها براساس سازوکارهایی که در سازمانشان در جریان است، بررسی‌های میدانی خود را صورت می‌دهند و درصورتی‌که مجوزی برای تغییرات صورت‌گرفته وجود نداشته باشد، برای رفع تخلف صورت‌گرفته اقدام می‌کنند. جالب است بدانید تا هنگام برگزاری نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت»، حدود ۶۷۰۰۲ با مساحت ۳۱۲۴۳ هکتار تخلف در این سامانه شناسایی شده بود که ۸۸ درصد این تخلف‌ها کاملاً جدید بودند، یعنی دستگاه‌های متولی، کاملاً از این تخلف‌ها بی‌اطلاع بودند. سامانه ۸۸ درصد شناسایی داشت اما تنها ۲۵ درصد از آن‌ها به‌خاطر تخلف در قوه قضاییه درحال رسیدگی است.
علت این اختلاف چیست؟
علت این اختلاف این است که از این‌جا به بعد، ارتباط «دستی» است و «سیستمی» نیست و ما اگر بخواهیم تخلف را به سامانه «عدل‌ایران» اعلام کنیم این امکان برای‌مان فراهم نیست و مجبوریم دستی اعلام کنیم که زمانبر است و این اصلاً خوب نیست. ما در جریان برگزاری نمایشگاه این معضل را اعلام کردیم و درخواست کمک کردیم که امیدواریم ارتباط ما با سامانه عدل‌ایران هم برقرار شود که بتوانیم همزمان با بروز تخلف، آن را اعلام کنیم.
امکان این تشخیص تخلفات چگونه فراهم می‌شود؟
تشخیص تخلف‌ها از طریق ماهواره‌ها انجام می‌شود و امکان بهبود این موضوع برای تشخیص تخلف‌ها هم وجود دارد. درحال‌حاضر، ماهواره رایگانی که درخصوص منابع طبیعی و امور کشاورزی فعال است این کارها را انجام می‌دهد ولی درصورتی‌که همکاری ما با «ماهواره خیام» برقرار شود، این الگوریتم بهبود پیدا می‌کند و منفعت آن به عموم جامعه بازمی‌گردد. سازمان فناوری اطلاعات در این‌باره اقدام کرده که امیدواریم به ماهواره خیام دسترسی پیدا کنیم چرا که دامنه شناسایی خیام دقیق‌تر است.
آیا شما محصول دیگری هم در نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت» داشتید؟
بله محصول دیگری به نام سامانه «سامکا» در غرفه وزارت جهاد کشاورزی داشتیم، این سامانه GIS محور بوده و در حوزه زمین‌های کشاورزی است که از سال ۱۳۹۹ فعال است و تا آن سال هیچ موضوع مکان محوری درخصوص زمین‌های کشاورزی در کشور وجود نداشت.
از آن سال، کارشناسانی به نام کارشناسان پهنه که کارشان پهنه‌بندی با نظارت بر زمین‌ها و محصولات است، همه‌ساله به‌صورت دوره‌ای، محدوده‌های زمین‌های کشاورزی را ترسیم کرده و نوع محصول، نام مالک، کشاورز و موضوعات مرتبط با آن استعلام شده و با ثبت‌احوال تطبیق داده می‌شود و آخرین اطلاعات زمین به‌صورت مکان‌محور و توصیفی برای کارهای آماری و تعیین محصولات گزارش‌سازی می‌شود. اخیراً هم مساله تقسیم‌بندی سهمیه کود ذیل این سامانه ثبت می‌شود.
این دستاورد شما مشخصاً از چه آسیب‌هایی جلوگیری می‌کند؟
یکی از موضوعات بسیار جدی این است که تا قبل از این نمی‌دانستیم از هر محصول کشاورزی، چقدر زیر کشت داریم. درحالی‌که این موضوع بسیار مهمی است. برنامه‌ریزان ما نمی‌دانستند که در هر استان، شهرستان یا بخش، چقدر زمین کشاورزی داریم و چه محصولاتی تولید می‌کنیم، درحالی‌که این موضوعات برای تصمیم‌سازی‌های آینده اهمیت بسیار زیادی دارد. اخیراً هم صحبت‌هایی مطرح است که قصد دارند براساس مساحت‌ها میزان کود را سهمیه‌بندی کنند که این موضوع هم می‌تواند به مدیریت کود منجر شده و از قاچاق آن هم جلوگیری شود.
مسیری که شما را به این موفقیت رساند چگونه سپری شد و چه توصیه‌ای برای کسانی دارید که دوست دارند مسیری را بروند که شما طی کرده‌اید؟
در بحث آی‌تی و مکانیزاسیون، اولین نکته به‌روز بودن و پیش‌رفتن همراه با دانش دنیاست. دانش با سرعتی باورنکردنی درحال تغییر است و ابزارهای جدید و مختلف، همراه با تکنولوژی‌های جدید به‌سرعت عرضه می‌شوند و این در حالی است که اگر بخواهیم مثلاً روی یک تکنولوژی قدیمی متوقف شویم طی چند سال کنار گذاشته می‌شویم.
داشتن روحیه تیمی و احساس لذت‌بردن از کاری که انجام می‌دهیم هم نکات بسیار مهمی است که باید برای رسیدن به موفقیت آن‌ها را داشت و تقویت کرد.
دیدگاهتان را بنویسید