سالانه ۱۸هزار ابتلای جدید به سرطان پستان در ایران شناسایی می‌شود و حدود یک‌پنجم بیماران هم زیر ۴۰ سال دارند. نکته مهم‌تر اینکه دومین دلیل مرگ زنان ایرانی، «سرطان سینه» است و به همین دلیل، درمان به‌موقع و مؤثر این بیماران بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. یک اصل مهم در این زمینه، دسترسی به داروهای نوین و پیشرفته است که به‌سرعت در اختیار بیماران قرار بگیرد و زمان طلایی درمان را از دست ندهند. این امر محقق نمی‌شود، جز با تولید بومی داروهای نسل جدید که اکنون شرکت «نانودارو پژوهان پردیس» آن را محقق کرده است.
«نانودارو پژوهان پردیس» اخیراً به‌عنوان یکی از شرکت‌های شاخص در حوزه تجهیزات پزشکی و دارویی در نمایشگاه دستاوردها و توانمندی‌های بخش خصوصی «پیشگامان پیشرفت» معرفی شد و مهم‌ترین محصولش با یک فناوری جدید در درمان سرطان سینه را به نمایش گذاشت؛ دارویی که طی هشت‌ماه اخیر برای ۸۰۰ بیمار مبتلابه سرطان پستان مورد استفاده قرار گرفته و نتایج خوبی هم داشته است.
عطیه احسنی، مسئول فنی شرکت نانودارو پژوهان پردیس درباره تولید این دارو و جایگاه ایران در این حوزه به سوالات ماهنامه «دانشمند» پاسخ داده که در ادامه می‌خوانید.
دارویی که در نمایشگاه دستاوردها و توانمندی‌های بخش خصوصی عرضه کردید چیست؟
به دعوت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان غذا و دارو به‌دلیل دست‌پیداکردن به جدیدترین داروی ضد سرطان سینه در دنیا یعنی «تدروکس»، در این نمایشگاه حضور پیدا کردیم.
ما دومین تامین‌کننده و سازنده این دارو در دنیا هستیم و بعد از یک شرکت دارویی اروپایی، آن را در کشور بومی‌سازی کرده و در اختیار داریم.
داروی تدروکس، یکی از جدیدترین داروهای متصل به آنتی‌بادی است و شرکت ما اولین شرکت در ایران و خاورمیانه است که این تکنولوژی را بومی‌سازی کرده است.
این دارو چه عملکردی دارد؟
اتصال این دارو به آنتی‌بادی به جهت هدفمندکردن درمان است. یعنی یک داروی شیمی‌درمانی به پادتن متصل می‌شود که آنتی‌بادی، آن را به سلول سرطانی می‌رساند و در نهایت هم داروی کشنده، منجر به مرگ این سلول‌ها می‌شود. این مساله علاوه‌بر هدفمندکردن و بهبود درمان، عوارض جانبی دارو را هم به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
پیش از تولید بومی این دارو، نیاز بیماران از طریق واردات تامین می‌شد؟
به‌طورکلی این دارو، یک‌سال و نیم است که در دنیا تاییدیه گرفته است.
اگر قرار به حذف واردات باشد، آیا زیرساخت‌های تولید دارو به میزان موردنیاز در داخل کشور را داریم؟
فراتر از ظرفیت موردنیاز را در اختیار داریم، به گونه‌ای که بخشی از تولیدات صادرات هم می‌شود. نه‌تنها تدروکس که داروهای نسل قبل متصل به آنتی‌بادی هم چند سالی است که به کشورهایی ازجمله ترکیه، روسیه، عراق، فیلیپین، ویتنام، برزیل و… صادرات می‌شود و میزان آن قابل‌توجه است. نکته مهم‌تر اینکه ما انتقال تکنولوژی را به کشورهای روسیه و برزیل هم داشتیم که در نوع خود کم‌سابقه است. چون در اکثر موارد ما واردکننده تکنولوژی هستیم اما درباره این حوزه، علاوه‌بر اینکه صادرکننده محصول هستیم، در حوزه صادرات تکنولوژی هم اقدام می‌کنیم.
با این حساب می‌توانیم ادعا کنیم که یکی از منحصربه‌فردترین داروهای درمانی سرطان سینه جهان در ایران درحال تولید است؟
چنین ادعایی صحیح است. البته داروهای سرطانی دیگری هم در شرکت نانودارو داریم که برای تکمیل سبد درمانی و نیاز بیماران تولید می‌شوند. تدروکس به‌شکل نوینی سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد و برگشت بیماری را به نسبت داروهای معمولی گذشته تا هشت برابر به تأخیر می‌اندازند. این تأخیر در برگشت و عود دوباره بیماری، زندگی افراد را بهبود می‌بخشد و به میزان قابل‌توجهی رضایت از زندگی را افزایش دهد. نانودارو درحالحاضر جزو معدود شرکت‌ها در کل دنیاست که دو دارو از تکنولوژی متصل به آنتی‌بادی را همزمان به بازار دارویی عرضه می‌کند.
آیا تاکنون تدروکس را با مشابه خارجی‌اش مقایسه کرده‌اید که بررسی شود چه تفاوت‌هایی در موفقیت درمان یا عوارض دارد؟
مطالعات پیش‌بالینی این محصول انجام شده اما مطالعات انسانی درحال انجام و تکمیل‌شدن است. درحقیقت یکی از بزرگ‌ترین مطالعات بالینی در ایران درباره این دارو در حال انجام است. در‌این‌باره، نیازمند کمک‌هایی هستیم که داروی برند را با قیمت بالا تهیه و برای مقایسه کامل با داروی خودمان استفاده کنیم. اما تامین داروی برند در این شرایط اقتصادی بسیار سخت است و امیدواریم که محقق شود. درحالحاضر باتوجه‌به نیاز مبرم در داخل کشور و سابقه خوب نانودارو در تولید داروهای متصل به آنتی‌بادی، تدروکس به‌صورت فوریتی به مدت هشت ماه است که در اختیار بیماران قرار گرفته و بازخورد و نتایج از نظر عوارض جانبی خوب بوده است. مطالعات داخلی درباره عوارض جانبی انجام شده اما در بخش توسعه صادرات به مطالعات بالینی بیشتری نیاز داریم و برای آن بخش در حال مقایسه با برند خارجی این دارو هستیم.
اگر به این موفقیت دست پیدا کنید، آیا می‌توانید صادرات در سطح کشورهای اروپایی و آمریکایی هم داشته باشید؟
در گذشته این کار درباره داروهای دیگر انجام شده است. براساس اعلام معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، رتبه اول پیچیدگی صادرات در اختیار شرکت نانوداروست. از این لحاظ که میزان صادرات و کالایی که صادر می‌کنیم بسیار ارزش بالاتری نسبت‌به سایر اقلام دارند.
محصولات دارویی ما تکنولوژی بالایی دارند و سال گذشته هم جلوی خروج ارز به میزان ۱۰۰میلیون یورو را گرفتیم. طی این چند سال هم بیش از ۱۵میلیون یورو صادرات داشته‌ایم، این آمار درباره داروهای با تکنولوژی بالا عدد قابل‌توجهی است، چون مشابه داروهای عادی و مصرف روزمره بیماران نیستند. به همین دلیل باعث شده که همواره جزو برترین صادرکنندگان این حوزه باشیم. سابقه و تجربه خوبی در حوزه صادراتی داریم و امیدواریم با حمایت‌ها بتوانیم نسبت‌به تکمیل پرونده‌ها اقدامات بیشتری داشته باشیم و حوزه‌های بیشتری را تحت پوشش صادرات قرار دهیم.
چه تعداد بیمار طی این مدت از تدروکس استفاده کرده‌اند؟
حداقل ۸۰۰ بیمار درحالحاضر تحت درمان با این دارو هستند. نکته مهم مقایسه هزینه داروی ایرانی و خارجی است که در تدروکس در مقایسه با هزینه جهانی برند اروپایی، یک دهم قیمت دارد. ما داروی دوهزار دلاری را در کشور خودمان تولید و با قیمت ۱۶میلیون تومان در اختیار بیماران قرار می‌دهیم.
پرداخت این هزینه برای برخی بیماران میسر نیست، آیا دارو تحت پوشش بیمه قرار گرفته است؟
تدروکس هنوز تحت پوشش بیمه نیست اما مراحل آن درحال انجام است؛ البته داروی نسل قبل متصل به آنتی‌بادی شرکت به نام پادینکس امسال تحت پوشش بیمه قرار گرفت که اتفاق بسیار بزرگی بود و بیماران درحالحاضر با هزینه بسیار اندک به آن دسترسی دارند.
داروهای های‌تک نانودارو، تنها برای درمان سرطان پستان کاربرد دارد؟
داروی تدروکس هم برای سرطان پستان هم برای سرطان معده مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروهای متصل به آنتی‌بادی، برای نوعی از سرطان ریه هم کاربرد درمانی دارد. در حوزه‌های دیگر ازجمله ترک اعتیاد هم محصولات فناورانه داریم که تکنولوژی آنها میکروسفر است. در حوزه‌های مختلف درمانی ازجمله بیماری‌های خاص مثل ویلسون هم فعالیت می‌کنیم. ویسلون نوعی بیماری است که به‌دلیل تجمع مس در بدن رخ می‌دهد و نانودارو اولین شرکتی است که داروی درمان این بیماری را تولید کرده است.
چه میزان ظرفیت تولید این داروهای «های‌تک» را در اختیار دارید؟
میزان تولید داروهای «های‌تک» به تعداد داروهای معمولی نیست، چون نیاز کمتری به آنها وجود دارد اما آنها ارزش بالایی دارند و هرکدام از آنها می‌توانند مانع از خروج مقدار قابل‌توجهی ارز از کشور شوند. با احداث کارخانه جدیدی که داشتیم ظرفیت تولید به میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا کرد و پذیرای این هستیم که به فراخور بازارها در ایران و جهان این ظرفیت را بیشتر کنیم.
یک نکته مهم این است که برخی بیماران به‌ویژه درباره بیماری‌های مزمن مثل سرطان از داروهای تولید داخل استقبال نمی‌کنند و مایل به تداوم درمانشان با داروی خارجی هستند، برای تغییر این نگرش چه باید کرد؟
این سوال را به‌عنوان یک داروساز فعال در نانودارو پاسخ نمی‌دهم. در موقعیتی متفاوت از این فضا باید بگویم که بیماران حق دارند چنین تصوری داشته باشند. انتخاب نوع درمان برای سلامتی به‌عهده خود بیمار است. در بسیاری از موارد می‌توان با نشان‌دادن بازارهای مختلفی که یک شرکت ایرانی دارد، ثابت کرد که حتی داروهای داخلی هم در بازار کشورهای دیگر درحال عرضه و مصرف است. برخی از این کشورها از لحاظ جغرافیایی بسیار دورتر از ایران در آفریقا یا آمریکا و حتی قاره اروپا قرار دارند و دارویی که تولید کشور ایران است را مصرف می‌کنند. این یعنی اینکه داروی ایرانی تاییدیه‌های مختلف را از سازمان‌های دارویی آن کشورها دریافت کرده و در بازار جهانی که گاهی قوانین سختگیرانه‌تری هم ممکن است داشته باشند، جای خود را باز کرده است. تجربه هم نشان داده که واکنش بیماران پس از اطلاع از چنین مواردی همواره مثبت است و اعتمادشان جلب می‌شود. طی عمر ۱۳ساله احداث شرکت نانودارو و هشت سالی که منجر به تولید دارو شده، درحالحاضر ۳۰ دارو-دوز به بازار عرضه می‌کنیم و مشکلی از بابت کیفیت وجود نداشته و همیشه با بازخورد خوب مواجه بوده‌ایم.
شرکت‌های دارویی در تولید داروهای «های‌تک» چه مشکلاتی دارند؟
مشکل که همیشه هست اما پیدا کردن راه‌حل مهم است. اولین دارویی که در حوزه درمان سرطان به آن دست پیدا کردیم و تکنولوژی بسیار بالایی داشت، تحقیق و توسعه آن پنج سال زمان برد که در بسیاری موارد از صبر و حوصله بسیاری از شرکت‌ها خارج است.
سرمایه‌گذاری از جهت هزینه مالی و منابع انسانی در پنج سال بسیار زیاد است. نانودارو به ایده‌هایش باور داشت که این ایده‌ها درنهایت می‌تواند در درمان بیماران بسیار کمک‌کننده باشد. برای داروهای دیگر هم همیشه همین بازه زمانی چهار تا پنج ساله صرف تحقیق و توسعه می‌شود. اما تلاش برای حل گام به گام مشکلات است.
در بسیاری از موارد، تامین مواد اولیه، تامین ارز مواد اولیه، انتقال ارز برای تامین بسیار مشکل است. در بسیاری موارد انتقال ارز به‌راحتی انجام نمی‌شود و هزینه‌های مالی را به شرکت‌های دارویی تحمیل می‌کند.
آینده تولید داروهای «های‌تک» در کشور را چطور پیش بینی می‌کنید؟
متخصصان ما به طرز ناباورانه‌ای پیشنهادهای مهاجرت را رد کردند و در ایران به کارشان ادامه می‌دهند. بیش از گذشته، امید داریم که آینده داروسازی کشور بیش از گذشته روشن باشد و آنها هم بتوانند شرایط خودشان را ادامه دهند. ما همین حالا هم داروهایی داریم که در مرحله تحقیق و توسعه هستند و هنوز وارد بازار نشده‌اند، این محصولات بسیار امیدوارکننده هستند. ما تکنولوژی‌های جدیدتر را مورد بررسی قرار داده‌ایم و داروهای جدیدی را هم وارد بازار خواهیم کرد که می‌توانند درمان را متحول کنند.
دیدگاهتان را بنویسید