شرکت‌های ایرانی از سال‌های دور پروژه‌های مختلفی را در کشورهای دیگر اجرا کرده‌اند. به‌طوری که تنها در سال ۱۳۹۲ اعلام شد که ایران در ۶۰ کشور درحال اجرای پروژه‌های عمرانی است. عراق، ارمنستان، سریلانکا، ونزوئلا و بسیاری از کشورهای دیگر مقصد اجرای این پروژه‌ها بوده‌اند. شرکت‌های ایرانی با توانمندی بالای خود در اجرا توانسته‌اند ارزآوری بالایی هم برای کشور داشته باشند. ۴۰میلیارد دلار صادرات فنی و مهندسی و ۷۰۰پروژه موفق خارجی نتیجه تلاش هموطنان متخصص ایرانی تا امروز است.
آن‌ها از فناوری و دانش روز دنیا برای صادرات این خدمات استفاده می‌کنند. دولت هم تلاش کرده از این شرکت‌ها حمایت لازم را به عمل آورد؛ به‌عنوان‌مثال، سال ۱۳۸۲ آیین‌نامه اجرایی حمایت‌های دولت از صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران تصویب شد. این آیین‌نامه با هدف بهبود در صادرات خدمات فنی و مهندسی، سال گذشته در بهمن ۱۴۰۲ اصلاح شد. در این گزارش بخشی از پروژه‌های تکمیل‌شده یا در دست اجرا آمده است.
راغون، مرتفع‌ترین سد جهان
سد راغون در تاجیکستان با توانمندی مهندسان ایرانی از سال ۱۳۹۵ درحال ساخت است. ابرپروژه راغون یکی از بزرگترین طرح‌های عمرانی در جهان و به تعبیری مرتفع‌ترین سد خاکی با هسته رُسی جهان است. ارتفاع این بند ۳۳۵ متر و حجم ذخیره آن ۱۴میلیارد مترمکعب است.
این نیروگاه برق‌آبی در ۱۱۰کیلومتری شمال‌شرق دوشنبه در تاجیکستان قرار دارد و ظرفیت تولید آن ۳۶۰۰ مگاوات است.
همچنین حجم کل مخزن این سد ۱۳.۳ کیلومتر مکعب و مساحت مخزن آن ۱۱۰.۷ کیلومترمربع اعلام شده است.
این ابرپروژه ۶ توربین غول‌پیکر دارد و هزینه کل ساخت پروژه بین دو تا پنج میلیارد دلار برآورد شده است.
این پروژه که با همکاری پنج شرکت ایرانی ازجمله شرکت «سابیر» درحال ساخت است، ۷۰ کیلومتر تونل زیرزمینی دارد؛ البته در این پروژه علاوه‌بر شرکت‌های ایرانی، به‌دلیل عظمت این پروژه، شرکت ایتالیایی «سولینی امپروجیلو» و شرکت‌هایی از چین، روسیه، آلمان و فرانسه حضور دارند.
ایران تجربه قابل‌توجهی در پروژه‌های هیدروالکتریک تاجیکستان دارد. نماد این تجربه موفق را می‌توان در تکمیل پروژه سد و نیروگاه سنگ توده-۲ مشاهده کرد.
فرآیند ساخت این پروژه در سال ۸۵ ازسوی یکی از شرکت‌های زیرمجموعه «فراب» و با سرمایه‌گذاری طرف ایرانی آغاز شد. شرکت عمران مارون نقش مهمی در پروژه سد و نیروگاه سنگ توده-۲ ایفا کرده است.
همچنین پروژه تصفیه آب شهر دوشنبه، پروژه موفق دیگری بود که ازسوی پیمانکاران ایرانی به اتمام رسید. این پروژه به‌رغم نابسامانی‌های بانک «تاجیک صادرات» برای انتقال مبلغ قرارداد به طرف ایرانی و تحریم‌های بین‌المللی اعمال‌شده بر شرکت ایرانی «شیمبار»، درنهایت با کیفیت بالا و با رضایت طرف تاجیکی به اتمام رسید.
رمیله، پروژه ۳۰۰۰ مگاواتی در عراق
اواخر مهر ۱۴۰۳، درحالی واحد ۱۲ گازی از فاز سوم نیروگاه سیکل ترکیبی رمیله بصره به‌طور موقت تحویل شد که از این پروژه به‌عنوان بزرگترین پروژه صادرات خدمات فنی مهندسی گروه «مپنا» نام برده می‌شود.
این قرارداد که پیمانکاری ساخت نیروگاه سه‌هزار مگاواتی رمیله در شهر بصره است با حجم سرمایه‌گذاری ۲.۵میلیارد دلاری شرکت شاماره عراق اجرایی می‌شود.
با این حال، نیروگاه رمیله تنها پروژه‌ای نیست که به دست توانمند ایرانی‌ها در عراق ساخته شده است.
نیروگاه گازی «الصدر» که به دست گروه مپناو فراب تکمیل شده، ظرفیت تولید ۳۲۴ مگاوات برق دارد که شامل دو واحد گازی۱۶۲ مگاواتی مدل ۹۴.۲وات در زمینی به مساحت ۲۵ هکتار است.
حدود ۹۵ درصد از تجهیزات نیروگاه الصدر ساخت ایران است و شرکت صادرات تجهیزات و خدمات صنایع آب و برق ایران (صانیر) مسولیت راهاندازی این پروژه را برعهده داشته است. این شرکت به مدت ۶ ماه بهره‌برداری از نیروگاه و آموزش پرسنل عراقی را برعهده داشت.
گروه مپنا، ساخت نیروگاه الحیدریه عراق را هم در کارنامه خود دارد؛ نیروگاهی که ۱۶۲ مگاوات ظرفیت دارد و برنامه آن تبدیل شدن به نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات است.
شرکت ناردیس هم بازسازی مخزن ذخیره نفت خام بصره را انجام داده است. ظرفیت این مخزن که سقف آن شناور است ۸۲هزار مترمکعب معادل ۵۰۰هزار بشکه است.
با این اوصاف، آنچه گفته شد بخشی از صادرات خدمات مهندسی و فنی ایران به عراق بوده است.
بهمن سال گذشته اعلام شد که طی پنج سال فعالیت شرکت‌های فنی و مهندسی ایران در عراق، ۸۸ پروژه به‌وسیله ۴۱ شرکت ایرانی به ارزش چهارمیلیارد دلار به اجرا درآمده است.
این پروژه‌ها در بخش اقلیم کردستان و در بخش دولت مرکزی عراق به اجرا گذاشته شده و شامل انواع پروژه‌ها نظیر ساخت سد، راه، تونل، کارخانه، مجتمع‌های مسکونی، انواع نیروگاه و… می‌شود.
درالوک در کردستان عراق
اقلیم کردستان هم از توانمندی مهندسان ایرانی بی‌بهره نمانده است. پروژه نیروگاه آبی«درالوک» یکی از دستاوردهای شرکت پیمانکار ایرانی است. این نیروگاه که در استان دهوک عراق در حال اجراست، ظرفیتی معادل ۳۷.۶ مگاوات در دو واحد ۱۸.۸ مگاواتی دارد.
نقش شرکت فراب در این پروژه، طراحی، تامین مواد، مدیریت ساخت و نصب دریچه‌های رادیال، استاپلاگ و آشغال‌گیر و همچنین تامین ماشین TRCMبوده است.
احداث باند دوم جاده کالار-کفری در کردستان عراق به طول ۲۵ کیلومتر هم از دستاوردهای مهندسان توانمند ایرانی است.
ساخت تصفیه‌خانه «آکره» در اربیل هم ازجمله پروژه‌هایی است که به‌وسیله شرکت ایرانی «اویول» اجرا شده است. عملیات اجرایی این پروژه مشتمل بر توسعه سیستم تامین و آبرسانی منطقه و تامین آب شرب با طراحی جریان سه‌هزار مترمکعب ساعت، از طریق طراحی، تامین و ساخت و نصب تجهیزات تصفیه‌خانه آب، ۱۰۵ کیلومتر لوله‌کشی و ۴۶ کیلومتر کابل‌کشی کابل برق فشار قوی ۳۳ کیلوولت است.
ساخت ۲۷هزار واحد مسکونی در ونزوئلا
سابقه همکاری ایران با ونزوئلا در زمینه صادرات خدمات فنی و مهندسی به سال‌ها پیش بازمی‌گردد.
در سال ۱۳۸۸ اعلام شد که ایران تا آن زمان ۱۸ کارخانه لبنیات و ۱۰ کارخانه تولید آرد در ونزوئلا راهاندازی کرده و خط کشتیرانی مشترک بین دو کشور هم دایر شده است.
در همان زمان بیش از ۷۰ پروژه در ونزوئلا درحال اجرا بود که مهم‌ترین زمینه‌های همکاری درخصوص تولید خودرو، تراکتور، سیمان، لبنیات، حوزه‌های زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، فرهنگی، فناوری، علمی و دانشگاهی اجرا می‌شد.
با این حال، شاید یکی از بزرگترین پروژه‌ها طی سال‌ها همکاری، ساخت مسکن در ونزوئلا بود. شرکت ایرانی «کیسون» در هفت استان ونزوئلا ۲۰هزار واحد مسکونی ساخته است. این شرکت در مجموع دومیلیارد دلار از دولت ونزوئلا دریافت کرده که ۴۰۰ میلیون آن سود سرمایه‌گذاری بوده است.
همچنین دیگر شرکت ایرانی به نام «خانه‌سازی ایرانیان» پروژه‌ای هفت‌هزار واحدی با نام «اوهدا» را در ونزوئلا اجرا می‌کند. گذشته از انبوه‌سازی مسکن در ونزوئلا، این کشور از توان مهندسی و دانش ایرانی برای توسعه پروژه‌های پتروشیمی خود بهره برده است.
سند مهمی در سال ۲۰۲۳ بین دو کشور امضا شد که براساس آن ۱۵ نفر از ونزوئلا برای آموزش در زمینه مدیریت پروژه به شیراز آمدند و سپس مرکزی در ونزوئلا به‌عنوان مرکز توانمندسازی پتروشیمی برای آن‌ها ایجاد شد.
مهندسان ایرانی در عمان
عمان را شاید بتوان یکی از امن‌ترین نقاط دنیا برای سرمایه‌گذاری دانست. ایران هم این فرصت را مغتنم دانسته و پروژه‌های مختلفی در حوزه‌های انرژی، حمل‌ونقل و فناوری اطلاعات را در این کشور عربی اجرا کرده است.
ازجمله این پروژه‌ها می‌توان به انتقال گاز ایران به عمان، ساخت نیروگاه‌های برقی مشترک، توسعه بندر صحار، پروژه‌های صنایع دریایی و پروژه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات اشاره کرد.
پروژه انتقال گاز ایران به عمان شامل احداث یک خط‌لوله به طول ۲۰۰ کیلومتر است. هدف این پروژه تامین گاز طبیعی برای صنایع، نیروگاه‌ها و بخش خانگی عمان است و ظرفیت اولیه انتقال گاز این خط‌لوله، ۱۰میلیون مترمکعب در روز است.
یالا، ترم و تانا در کنیا
کنیا جزو کشورهایی است که می‌تواند به‌عنوان مقصد سرمایه‌گذاری به فرصتی برای شرکت‌های فنی و مهندسی ایرانی تبدیل شود.
پروژه نیروگاه آبی «یالا» که به‌وسیله شرکت «فراب» اجرا می‌شود، یکی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بوده است. ظرفیت این نیروگاه ۱۰ مگاوات، شامل دو واحد پنج مگاواتی است.
پروژه نیروگاه «تِرِم» از پروژه‌های پایان‌یافته این کشور است که به‌وسیله شرکت ایرانی فراب اجرا شده است. ظرفیت نیروگاه ۵.۲ مگاوات اعلام شده و از نوع روزمینی است. توربین نصب‌شده در این نیروگاه ۷۵۰ دور در دقیقه می‌چرخد.
نقش شرکت ایرانی در نیروگاه شامل طراحی، تامین مواد، مدیریت ساخت و نصب دریچه‌های رادیال و استاپلاگ، طراحی، تامین و نصب جرثقیل، مدیریت پیمان، نصب تمام تجهیزات هیدرومکانیک و الکتریک، پیش‌راه‌اندازی و راهاندازی نیروگاه بوده است.
با این حال، بازسازی نیروگاه آبی «تانا» در کنیا را هم همین شرکت به عهده داشته است؛ نیروگاهی که ظرفیت آن ۲۵ مگاوات است. این نیروگاه شامل دو واحد ۴.۵ مگاواتی و دو واحد هشت مگاواتی و از نوع روزمینی است. متوسط تولید انرژی سالیانه این نیروگاه ۳۷۰۰ گیگاوات ساعت اعلام شده است.
کارهای ساختمان نیروگاه «کیندوراما» هم به‌وسیله مهندسان توانمند ایرانی انجام شده است.
سیلوسازی در ترکمنستان
در گزارش روابط اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان در سال ۱۳۹۸ میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران به ترکمنستان بین سال‌های ۱۳۸۰ الی ۱۳۹۶ معادل ۱۱۸۵ میلیون دلار برآورد شده است.
ساخت سیلو در ترکمنستان به‌وسیله شرکت توسعه سیلوها، بخشی از پروژه‌های ایران در این کشور است. پروژه‌های سیلو بایراملی، گولانلی، یاشلیک، پاراخت و تاشاوز ازسوی مهندسان ایرانی انجام شده است.
آکادمی ملی گمرک کابل افغانستان
پروژه آکادمی ملی گمرک کابل افغانستان با هدف سازماندهی خدمات گمرکی کشور افغانستان و همین‌طور آموزش پرسنل و با تامین مالی ازسوی اتحادیه اروپا در شهر کابل کشور افغانستان در حال ساخت است.
شرکت «پرهون» طرح پروژه‌های دیگری هم در افغانستان اجرا کرده است. احداث سد مخزنی شاه و عروس افغانستان و پروژه طراحی سد المار افغانستان ازجمله این پروژه‌هاست.
مسولیت اجرای عملیات سازه، معماری، تأسیسات مکانیکی و الکتریکی در این پروژه برعهده شرکت ایرانی است.
سیلوسازی در سوریه
پروژه برج خنک‌کننده سیکل ترکیبی لاذقیه و جندر شهر حمص در سال ۱۳۸۹در سوریه به‌وسیله شرکت توسعه سیلوها و گروه مپنا انجام شده است. شرکت توسعه سیلوها ۱۲ پروژه ساخت سیلو در سوریه داشته که تنها ظرفیت یکی از آن‌ها ۱۰۰هزارتن است.
گستره صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران
علاوه بر تعداد قابل‌توجه شرکت‌های ایرانی صادرکننده خدمات فنی و مهندسی، تعداد کشورهای مقصد این صادرات هم اهمیت دارد؛ برای مثال، تنها یک شرکت ایرانی به نام «صانیر» ۴۶ پروژه تکمیل‌شده در ۱۶ کشور داشته است. سوریه، ارمنستان، لبنان، ازبکستان، آذربایجان، عراق، سنگال، کوبا، پاکستان، اتیوپی، عمان، سریلانکا، افغانستان، کردستان عراق، ترکمنستان و تانزانیا کشورهای هدف صادرات خدمات فنی و مهندسی این شرکت بوده‌اند.
دیدگاهتان را بنویسید