مهندس مرتضی عزیزی، دانش‌آموخته رشته مهندسی صنایع است، او سه دهه در صنعت پتروشیمی فعالیت داشته است و علاوه‌برآن در کارنامه کاری او، ریاست هیات‌مدیره شرکت فارس خوزستان – صنعت سیمان، عضویت هیات‌مدیره بانک‌های کارآفرین، اقتصاد نوین و سرمایه، عضویت هیات‌مدیره بیمه اقتصاد نوین، موسس و مدیرعامل نفت و گاز پارسیان – با عنوان گسترش نفت و گاز پارسیان و عضو هلدینگ خیلج فارس در بورس فعالیت می‌کند-، به چشم می‌خورد، آقای مهندس که اکنون از طرف فسفات کارون به عنوان بهره‌بردار معادن پتاس است، از مدعوین رویداد «پیشگامان پیشرفت» بود، گفت‌وگوی «دانشمند» با ایشان را می‌خوانیم:
آقای مهندس عزیزی، شرکت فرآورده‌های فسفات کارون در چه زمینه‌هایی فعالیت کرده و چه محصولاتی تولید می‌کند؟
شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون در دو بخش تولید اسید و کودهای پتاسه و فسفاته فعالیت می‌کند. یکی از مجموعه‌های ما در منطقه خور و بیابانک واقع شده و در حوزه بهره‌برداری از معادن «پتاس» در کشور فعالیت می‌کند. این مجموعه سالانه ۷۰هزار تن «کلرور پتاس» کشور را تولید می‌کند. «خور و بیابانک» در کویر مرکزی ایران واقع شده که از نظر آب‌وهوایی، از گرم‌ترین مناطق در جهان است. علاوه‌برآن محدودیت‌های مختلفی از نظر آب، برق و گاز در این منطقه وجود دارد. با این حال ۱۲۰۰ نفر از جوانان کشور در این منطقه فعالیت می‌کنند و توانسته‌اند کشور را ازاین‌حیث به خودکفایی برسانند.
«پتاس»، محصولی است که در صنایع نفتی و صنایع دارویی و همچنین کودهای پتاسیم استفاده می‌شود. حدودا شش دهه است که کشور ما، پتاس موردنیاز خود را از کشورهایی همچون آلمان، چین و روسیه وارد می‌کند، خوشبختانه شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون توانسته است ۷۰هزار تن از ۲۰۰هزار تن موردنیاز کشور را تولید کند.
از ۶ سال گذشته که تولید را شروع کرده‌ایم، هر ساله ۱۰ تا ۲۰هزار تن افزایش تولید داشته‌ایم و هدف ما این است که با اجرای طرح‌های توسعه‌ای در پنج سال آینده بتوانیم کشور را از واردات این محصول بی‌نیاز کنیم.
«پتاس» در حوزه امنیت غذایی نقش بسیار مهمی دارد، به‌طوری‌که با شروع جنگ اوکراین و روسیه، چین به دلیل امنیت غذایی خود، محدودیت هایی بر صادرات این محصول قرار داد ، پتاس یک محصوص استراتژیک از معادن شورابه ای است و کشور ما اینک جزو چند کشور اندک تولید کننده پتاس در جهان شناخته می شود
شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون در مجموعه دیگر خود «اسید فسفریک» تولید می‌کند. «مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون» بیشترین «اسید فسفریک» کشور را در آبادان تولید می‌کند، در این مجموعه، ۳۵۰ نفر از جوانان کشور فعالیت می‌کنند. این شرکت، بخش عمده‌ای از «اسید فسفریک» تولیدشده را به محصول «سدیم تریپلی فسفات» تبدیل می‌کند.
«تریپل فسفات» محصولی است که سالیان سال وارد کشور می‌شد اما اکنون شرکت ما نه‌تنها نیاز داخلی را پاسخ می‌دهد، بلکه سالانه حدود پنج‌میلیون دلار نیز صادرات دارد.
این موفقیت‌ها و دستاوردها موردتوجه مسئولان واقع شده است و به همین منظور در نمایشگاه «پیشگامان صنعت» از شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون دعوت شد که در این رویداد شرکت کند.
شما در صحبت‌هایتان از کودهای پتاسه نام بردید، آن‌ها چه مصرفی دارند؟
معادن کودهای پتاسه هزاران سال است که در کشور وجود دارد و با وجود این، این محصول وارد کشور می‌شد. در فراخوانی که شرکت ایمیدرو منتشر کرد، شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون نیز در مزایده بهره‌برداری شرکت نمود و نهایتا برنده شد، البته در دو مزایده ای که برگزار شد به علت سختی کار در کویر و فاطه طولانی معادن از شهرهای بزرگ و مشکلات آب و انرژی، پس از برنده شدن ما از ناحیه دوستان و همکاران همیشه به پرهیز از ورود به این عرصه تاکید می شد . کارکردن در کویر سختی‌های بسیاری دارد. درواقع کارکردن، تولیدکردن در آن منطقه، انگیزه بالایی می‌طلبد و خوشبختانه همکاران ما این انگیزه را داشتند و از کارکردن در گرمای طاقت‌فرسای کویر، از گرما و گم‌شدن در کویر مرکزی نهراسیدند و با وجود محدودیت‌هایی همچون نبود آب، گاز و برق توانستند راه‌های جدیدی را پیدا کنند، نتیجه‌ای که حاصل شد، این بود که سالانه ۷۰هزار تن «پتاس» در کشور تولید کنیم. امیدواریم بتوانیم تولید این محصول را با طرح‌های توسعه‌ای به ۲۰۰هزار تن در سال برسانیم.
استخراج آن‌ها چگونه صورت می‌گیرد؟
از حیث استخراج، معادن پتاسیم در دنیا به‌صورت شورآبه‌ای و سنگی است؛ به‌عنوان‌مثال کشورهایی همچون چین، آمریکا و کانادا پتاسیم را از شورابه استخراج می‌کنند. ما در ایران پتاسیم را از شورآبه‌هایی که در کویر مرکزی هستند، استحصال می‌کنیم، این محصول در داخل کانال‌هایی به طول ۱۰۰ کیلومتر حرکت می‌کند و در استخرهایی به ابعاد حدود ۲۰ کیلومترمربع ریخته می‌شود و درنهایت در آن‌جا آب موجود تبخیر می‌شود و ماده معدنی بعد از تبخیر باقی می‌ماند. بعد از مدتی این ماده معدنی را به داخل کارخانه می‌برند و مواد ناخالص را از آن خارج می‌کنند و پتاس موجود در آن استحصال می‌شود و این محصول را به بخش کشاورزی می‌دهیم و آن‌ها از این محصول مهم در بخش‌های مختلف کشاورزی استفاده می‌کنند.
البته باید این نکته را اضافه کنم در کشورهای مانند روسیه، بلاروس و آلمان معادن پتاس سنگی وجود دارد و آن‌ها پتاسیم را از سنگ استخراج می‌کنند.
کار خلاقانه‌ای که شرکت شما به کار بسته است تا به این حد از شهرت و موفقیت برسد، چیست؟
فعالیت‌های خلاقانه‌ای که در این عرصه ازسوی شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون صورت گرفت این بود که با دعوت ما، صاحبان تکنولوژی‌های این صنعت از کانادا، شیلی و چین در دوران کرونا و پس از آن به کشور آمدند. این دعوت به‌منظور انتقال دانش فنی آن‌ها به کشور بود. در حوزه تولید کاتالیست های مورد نیاز این صنعت شرکت ما به دانش آن‌ها احتیاج داشت و این در حالی بود که فناوری این محصول صرفاً دراختیار شرکتی در کشور سوئد بود که آمریکایی‌ها آن را خریداری کرده و در دوران تحریم، صادرات این محصول را به کشور ما قطع کرده بودند؛ به همین دلیل در سال ۱۳۹۸ به مدت ۶ ماه تولید متوقف شده بود، خوشبختانه با همت جوانان و تلاش‌هایی که انجام داده‌ایم، توانستیم به فرمول خوبی در تولید «کاتالیست» برسیم. درحال‌حاضر پنج سال است که این محصول در داخل کشور تولید می‌شود.
اگر خاطره‌ای از سختی‌های شروع کار دارید که می‌تواند برای جوانان و کسانی که در ابتدای راه تولید هستند امیدآفرین و آموزنده باشد، بفرمایید.
سختی‌های بسیار زیادی را در این مسیر تجربه کردیم. همان‌طور که می‌دانید کویر مرکزی در تابستان، گرمای طاقت‌فرسایی دارد. شهرهای بزرگ و به تبع آن شرکت‌های مهم در اطراف این منطقه وجود ندارد و بنابراین جذب نیرو باید بومی باشد؛ با همه این مشکلات، شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون توانسته از طریق اشتغال‌زایی مهاجرت را از این منطقه کم کند، حتی ما نیروهایی داشتیم که از این منطقه به خارج از کشور مهاجرت کرده بودند و وقتی متوجه شدند در کویر مرکزی چنین شرکتی وجود دارد و می‌توانند در آن شرکت فعالیت کنند، به کشور برگشتند.
به عقیده من، این یکی از بزرگ‌ترین دستاوردها و موفقیت‌های شرکت مجتمع فرآورده‌های فسفات کارون است که توانسته مهاجرت نخبگان را کم کند. این موفقیت‌ها به ما امید می‌دهد که طرح‌ها توسعه‌ای آتی را به‌سرعت جلو ببریم. البته در این حوزه، سختی‌های دیگری همچون دخالت دلالان نیز وجود دارد. حدود ۵۰ سال است که آن‌ها، این محصول را به کشور وارد می‌کنند و امروز از تولید آن در کشور هراسانند و به دنبال سنگ اندازی در راه این شرکت هستند و برای رسیدن به خواسته‌هایشان از هیچ تلاشی مضایقه نکرده‌اند اما با وجود همه این مشکلات، ما برای ایران سربلند، تلاشمان را دوچندان می‌کنیم که طرح‌های توسعه‌ای‌مان را اجرایی کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید