شرکت «امید فضا» و مدیرعامل آن، دکتر حسین شهرابی فراهانی، از مهمانان رویداد بزرگ «پیشگامان پیشرفت» بودند که کارهای آن‌ها در بخش فضایی کشور تحولی بزرگ را سبب شده است.
شرکت دانش‌بنیان «امید فضا» از خبرسازترین شرکت‌های بخش خصوصی در سال ۱۴۰۳ بود، شرکتی که خبر مربوط به شاهکار آن، در ۱۵آبان سال ۱۴۰۳ نه‌تنها در رسانه‌های فارسی‌زبان که در رسانه‌های کشورهای همسایه و حتی رسانه‌های انگلیسی‌زبان هم منتشر شد.
در آن روز، برای اولین‌بار در ایران دو ماهواره ساخته‌شده ازسوی بخش خصوصی با پرتابگر سایوز از پایگاه وستوچنی روسیه با موفقیت به فضا پرتاب شده و در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری از زمین قرار گرفتند.
شاهکار این شرکت خصوصی از دو منظر برای صنعت فضایی ایران افتخارآفرین بود؛ اول این‌که یک شرکت دانش‌بنیان بخش خصوصی توانست با همکاری چند شرکت دیگر و جوان‌های باانگیزه ایرانی، در مسیر طراحی و ساخت ماهواره قدم بردارد و دوم این‌که این شرکت توانست با شرکتی بین‌المللی در روسیه تعامل برقرار کرده و از امکانات پرتابگرهای خارجی استفاده کند. هدهد و کوثر حاصل تلاش چهارساله دو شرکت دانش‌بنیان «امید فضا» و «دیده‌پرداز صبا» هستند که امید می‌رود مقدمه‌ای برای آغاز پروژه منظومه ماهواره‌ای مخابراتی و اتصال پهپادهای کشاورزی به آن‌ها باشند.
«دکتر حسین شهرابی فراهانی» مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت دانش‌بنیان «امید فضا» که تجربه سال‌ها فعالیت در صنعت فضایی را در کارنامه خود دارد، در سال ۹۷ به همراه جمعی از دانشجویان دانشگاه امیرکبیر شرکت امید فضا را با هدف توسعه فناوری‌های فضایی و کاهش هزینه دسترسی به فضا تأسیس کرد و به‌این‌ترتیب، امید فضا در حقیقت نخستین شرکت خصوصی ایرانی است که ماهواره به فضا می‌فرستد.
البته سابقه بخش خصوصی ایران در حوزه فضایی در ایران به حدود ۱۵ تا ۲۰ سال می‌رسد اما فرق مهمش با آنچه «امید فضا» انجام داد آن بود که بیشتر شرکت‌های خصوصی این حوزه، پیمانکاران بخش دولتی بودند و فقط بخش‌های خاصی از ماهواره را می‌ساختند اما طراحی اصلی کل ماهواره و قراردادهای پرتاب آن با دولت بود اما در شرکت امید فضا تمام کارها ازسوی بخش خصوصی صورت گرفته و حتی پرتاب آن از روسیه هم به‌واسطه ارتباطات خود این شرکت بود.
دکتر شهرابی فراهانی، مدیر پروژه «ماهواره ملی امید» بوده که سال ۸۷ به فضا پرتاب شد و تجربیاتش در این حوزه بسیار به کمکش آمده است.
برش‌هایی از سختی تا رسیدن به موفقیت در بخش خصوصی
دکتر شهرابی در گفت‌وگویی که چند هفته بعد از پرتاب ماهواره‌های کوثر و هدهد با خبرنگار «دانشمند» داشت به روایت سختی‌های کار در بخش خصوصی و مسیرش برای رسیدن به موفقیت پرداخت که چند برش از این روایت را مرور می‌کنیم.
۱- مسیری پرچالش را گذراندیم، وقتی در جمع مدیران ایده‌ام را مطرح می‌کردم، می‌گفتند مگر می‌شود بخش خصوصی چنین کاری انجام دهد؟ من همیشه جوابم این بود که چه کسی گفته نمی‌شود؟ اتفاقا فکر می‌کردم این فرآیند باید در ایران انجام شود.
۲- یک سال در خانه کار کردم و بیزینس پلن (business plan) طراحی کردم. به خاطر دارم ساعت‌ها با یکی از دوستانم که متخصص مخابرات بود تلفنی صحبت می‌کردم تا بتوانم کار را پیش ببرم. وقتی خواستم شرکت را ثبت کنم و برای گرفتن کد اقتصادی و کارگاهی اقدام کردم، آدرس خانه‌ام را نوشتم و سعی کردم مسئولی که داشت کارم را انجام می‌داد قانع کنم که کار ما چگونه است و چه چالش‌هایی داریم.
۳- وقتی تصمیم گرفتیم محیط کاری برای شرکت و همکارانمان داشته باشیم ۶ ماه دنبال مکانی مناسب گشتیم، چون برایمان خیلی سخت بود که بخواهیم ماهانه اجاره بدهیم، به همه سازمان‌های دولتی که فکرش را بکنید سر زدیم و کمک خواستیم. اتفاقاً دولت در آن زمان علاقه زیادی به کارهای صنعت فضا نداشت؛ البته معاونت علمی ریاست‌جمهوری خیلی به ما کمک کرد.
۴- یکی از تجربه‌هایی که همیشه در ذهن داشتم و مرورش می‌کردم به تشکیل انجمن هوافضای شرکت‌های خصوصی در سال ۸۵ برمی‌گشت، زمانی که تمام اعضا تلاش می‌کردند پروژه‌ای از سازمان فضایی بگیرند اما وقتی هیچ پروژه‌ای از سازمان به دست نیامد، کل انجمن از هم پاشید. این تجربه باعث شد با خودم فکر کنم اگر چشم‌انتظار کمک دولت باشیم از هم می‌پاشیم…
۵- شرکت ما بیش از ۶۰ نفر همکار دارد که میانگین سنی‌شان ۲۶ تا ۲۷ سال است، آن‌ها یک سال از دوران همکاری‌شان را بدون حقوق در کنار ما کار کردند تا تیم به نتیجه برسد و این موضوع برای ما بسیار با ارزش است. ما از بسیاری رشته‌ها همکار داریم مثلاً مهندسی برق، صنایع، هوش مصنوعی، کامپیوتر، مکانیک، پردازش تصویر، مارکتینگ و … .
۶- رویکرد اصلی‌مان این بود که کار بین‌المللی انجام دهیم. مرکز همکاری‌های بین‌المللی معاونت علمی ریاست‌جمهوری شرکت معتبر هوافضای روسی به نام «گلاف‌کاسموس» را به ما معرفی کرد و در سال ۱۴۰۱ توافق‌نامه‌ای را امضا کردیم که بر مبنای آن قرار شد کوثر و هدهد با سایوز پرتاب شوند. اولین‌بار در ایران بود که یک شرکت خصوصی سازنده ماهواره از ایران با شرکت خارجی برای پرتاب ماهواره قرارداد می‌نوشت.
۷- فکر می‌کنم اگر کسی با نگاهی غیر از نگاه بین‌المللی وارد صنعت فضا شود، انگار این حوزه را درک نکرده است. رویکرد ما هم همین بود که بتوانیم این تعاملات را در پروژه‌مان داشته باشیم.
۸- برنامه ما این بود که منظومه ماهواره‌ای مخابراتی بسازیم اما این کار به سرمایه زیادی نیاز داشت. درنهایت روش‌مان را تغییر دادیم و تصمیم بر این شد که به ساخت ماهواره مخابراتی حوزه اینترنت اشیا اقدام کنیم. سنجش‌ازدور در دنیا هنوز هم کسب‌وکاری B2G است و فقط بعضی از شرکت‌ها هستند که در تلاش‌اند این کسب‌وکار را به B2B یا B2C تبدیل کنند، ما هم امیدواریم بتوانیم این کار را انجام دهیم و شرایطی را فراهم کنیم تا بخش خصوصی در حوزه صنعت فضایی در کشورمان ارتقا پیدا کند.
۹- نسخه تکامل‌یافته ماهواره کوثر با نام «کوثر ۱.۵» در نیمه اول سال آینده به فضا پرتاب می‌شود.
ماهواره کوثر ۱.۵، حاصل تلاش متخصصان داخلی، در واقع نسخه ارتقایافته دو ماهواره کوثر و هدهد است که ۱۵ آبان ۱۴۰۳ به فضا پرتاب شده بودند. این دو ماهواره با ماموریت‌های سنجش از دور (کوثر) و اینترنت اشیا (هدهد) نقش کلیدی در توسعه کشاورزی دقیق ایفا می‌کنند.
۱۰ – بیش از ۸۵ درصد اجزای این ماهواره‌ها بومی‌سازی شده است. حتی اگر تمام قطعات وارداتی بود، طراحی و ساخت این ماهواره‌ها به دست توانمند متخصصان داخلی انجام شده و این پروژه کاملاً بومی محسوب می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید