«دکتر هادی شریفیان»، دانش‌آموخته رشته مهندسی «هوافضا» در مقطع کارشناسی و «هوش مصنوعی» و «رباتیک» در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری است. او از متخصصان خوشنام و فعالی است که نامش بیش از همه با پهپادهای کشاورزی و شهپادهای مزارع پرورش میگوی ایران گره خورده است؛ شهپادهایی که در خوراک‌دهی به آبزیان، تحولی عظیم ایجاد کرده‌اند.
آقای دکتر، نخستین سوال اینکه کارتان در حوزه پهپاد و شهپاد را از چه زمانی آغاز کردید؟
من از سال ۱۳۸۰ یعنی از دوران دانشجویی تاکنون در زمینه‌های مختلف مشغول فعالیت هستم. طی این سال‌ها، سه پروژه نوآورانه برحسب نیاز کشور انجام داده‌ام اما با‌این‌حال، باتوجهبه تخصصم در حوزه هوافضا، درصدد آن بودم که با تلفیق هوافضا و هوش مصنوعی بتوانم یک خدمت نوآورانه جدید برای کشور انجام دهم؛ با این هدف در سال ۱۳۹۶، پهپادهای کشاورزی را با عنوان «سیرنگ» روانه بازار کشاورزی کردیم که با استقبال خوبی رو‌به‌رو شد.
در دو سال گذشته باتوجهبه تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر توسعه اقتصاد دریاپایه، به‌سمت فناوری‌های آبی فعالیت‌های‌مان را توسعه دادیم که «شناورهای هدایت‌پذیر از دور» یا همان «شهپادها» را که جدیدترین محصول ماست تولید کردیم که مورد توجه قرار گرفت و توانستیم در اولین نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت» به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان منتخب حضور داشته باشیم.
شرکت شما در چه زمینه‌هایی فعالیت کرده و چه محصولاتی تولید می‌کند؟
شرکت «پرواز یاران سیرنگ» با شعار «ما باید کشاورزی هوشمند انجام دهیم» تأسیس شده است. کشاورزی هوشمند با محوریت پهپاد کشاورزی شروع کار ما بود که با برگزاری حدود ۱۰هزار کارگاه ترویجی در کشور با هدف رشد مناطق محروم، توسعه روستایی، اشتغال پایدار و اقتصاد دانش‌بنیان، مسیر خود را طراحی کردیم. این شرکت در ۶ سال فعالیت خود موفقیت‌های بسیاری به دست آورده است که از نمونه‌های برجسته آن می‌توانم به این موارد اشاره کنم.
شرکت ما اولین شرکت خلاق در حوزه پهپاد کشاورزی است که مورد تایید معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری قرار گرفته است. علاوه‌بر‌این اولین، شرکتی است که مرکز هم‌آفرینی کشاورزی هوشمند را با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری راه‌اندازی کرده است.
ما هدف خود را حمایت از کسب‌وکارهای نوپایه‌ای عنوان کرده‌ایم که در حوزه کشاورزی هوشمند فعالیت می‌کنند.
برای آنکه بتوانیم به‌صورت قانونمند کار کنیم، تمامی مجوزهای ضروری را که در حوزه‌های پهپادی و کسب‌وکار مرتبط با آن لازم است از مراجع مرتبط اخذ کرده‌ایم؛ مجوزهایی از جهاد کشاورزی، سازمان نظام مهندسی، سازمان هواپیمایی کشوری، اتاق بازرگانی، وزارت صمت، اتاق اصناف و انجمن‌ها و اتحادیه‌های مختلفی را که به‌صورت تشکل‌های صنفی عضویت در آن‌ها ضروری است دریافت کرده و در نمایشگاه‌های متعدد داخلی و خارجی شرکت کرده و در اکثریت آن‌ها حایز رتبه برتر شده‌ایم.
علا,ه‌بر ایران در خارج از کشور هم فعالیت دارید؟
در نمایشگاهی که در ۲۰۲۴ در ازبکستان برگزار شد، شرکت پرواز یاران سیرنگ در بین ۲۰۰ شرکت خارجی به‌عنوان شرکت برتر انتخاب شده و مورد تقدیر قرار گرفت. بعد از آن موفقیت، از ما دعوت شد که فناوری‌های بومی‌شده در این مسیر را در کشورهای آسیای میانه انجام دهیم که این کار با موفقیت در‌حال انجام است. علاوه‌بر‌این، صادرات فناوری‌های ایران به‌صورت غیرخام و دانش‌بنیان محقق شده و امیدواریم در آینده نزدیک ما به‌عنوان یکی از شرکت‌های فعال ایرانی در حوزه «کشت فراسرزمینی» و «صادرات نیروی فنی انسانی به خارج از کشور» فعالیت‌های‌مان را ادامه بدهیم.
شما در حوزه آموزش هم فعالیت دارید؟
شرکت ما پروژه‌های ملی و بزرگی را در چند سال اخیر انجام داده که از نمونه‌های بارز آن می‌توانم به «طرح تربیت خلبان‌های نظام مهندسی کشاورزی ایران» که برای اولین‌بار در کشور انجام شده است، اشاره کنم.
در این طرح که در سال ۱۳۹۸ برگزار شد، حدود ۲۰۰ نفر از کارشناسان معرفی‌شده ازسوی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ایران از طریق شرکت ما آموزش خلبانی پهپادی دیدند.
از دیگر پروژه‌های ملی بزرگی که می‌توانم به آن اشاره کنم، طرح اشتغال‌زایی دانش‌بنیان و پایدار برای مددجویان کمیته امداد امام‌خمینی بود که در سال ۱۳۹۹ آن را اجرایی کردیم.
این طرح از ایده تا فرآیند اجرایی آن، ازسوی شرکت ما انجام شد و ما توانستیم با کارآفرینی و اشتغال‌زایی، مستمری مددجویان شرکت‌کننده در طرح را که ماهانه ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار تومان بود به ۳۰ تا ۴۰میلیون در ماه برسانیم.
از دیگر طرح‌های شرکت، مبارزه با آفت‌های فراگیر ملی مانند کرم ساقه‌خوار برنج، ملخ، پروانه‌های دم‌قهوه‌ای و سن گندم بود که به‌صورت ملی در بیش از دوهزار میلیون هکتار از اراضی کشور انجام شد.
این شرکت توانست با هدف جذب نخبگان کشور و با ایجاد زیرساخت‌های موردقبول استانداردهای جهانی، با شعار «بمان و بساز» نخبگان این حوزه را در کشور حفظ کند.
دلیل موفقیت شرکت و اینکه به این حد از شهرت رسیده که جزو سرآمدان کشور در حوزه پهپاد و شهپاد باشد چیست؟
از مهم‌ترین دلایل موفقیت ما به لطف خداوند، توجه به مقوله آموزش بوده است. بخش زیادی از فضای مجموعه به آموزش اختصاص پیدا کرده است. ما معتقدیم اگر قرار است موفقیتی حاصل شود، حتماً باید پیوست فنی و آموزشی داشته باشد تا بتوانیم در کنار پیوست‌های فرهنگی و ترویجی، محصولی را در اختیار مصرف‌کننده قرار دهیم که استانداردهای لازم را داشته باشد.
بعد از حوزه آموزش، حوزه ترویج، جزو مواردی است که در اولویت شرکت قرار گرفته و به آن اهمیت داده شده است. برگزاری بیش از ۱۰هزار کارگاه ترویجی برای کشاورزان و افراد مرتبط با این حوزه ازسوی مجموعه ما، گواه بر این امر است.
این کارگاه‌های ترویجی با چه هدفی برگزار شده است؟
این یک موضوع عادی است که همان‌طور که در تمام انقلاب‌های صنعتی دیده می‌شود، انسان‌ها در مقابل فناوری‌ها، گارد گرفته و دربرابر آن مقاومت کنند و در این‌جاست که کارگاه‌های ترویجی نقش خودشان را نشان می‌دهند و این دلیل مهمی برای برگزاری کارگاه‌های ترویجی ماست. اینکه افراد از نزدیک و به‌صورت عینی شاهد اثر‌بخشی این فناوری‌های باشند بسیار مهم و تاثیرگذار است اما تمام این کارها با صبوری و ممارست و مبارزه با مشکلاتی همچون کارشکنی‌ها، عدم همراهی و حمایت صورت گرفته است.
آقای دکتر! شما علاوه‌بر پهپادها که برای مخاطبان شناخته‌شده است، در حوزه شهپاد هم فعالیت می‌کنید اما آن‌ها چه هستند و چه کاربردی دارند؟
«شهپاد» یعنی شناور هدایت‌پذیر از راه دور. آن‌ها ربات‌هایی هستند که در حوزه آبی و دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ایده طراحی شهپاد از آن‌جا شروع شد که ما متوجه شدیم که در شمال و جنوب کشور استخرهای پرورش میگو داریم که نیازمند خوراک‌دهی هستند.
میگو یک آبزی خاص است و در زمان‌های خاصی باید خوراکش را دریافت کند. در دوره‌های مختلف رشد میگو، گاهی وقت‌ها ۱۸ نوبت در شبانه‌روز باید خوراک‌دهی به میگو صورت گیرد. این کار به‌وسیله کارگران انسانی نشدنی است، کارگران نهایتاً سه یا چهار بار در روز می‌توانستند خوراک‌دهی به میگوها را آن هم بدون هیچ دقتی انجام دهند.
اصولاً وقتی صحبت از کشاورزی هوشمند می‌کنیم، ما در درجه اول وضع موجود را بررسی می‌کنیم و در مرحله بعد به ارتقای وضع موجود می‌پردازیم که باعث افزایش بهروری بیشتر شود.
در مشاهدات خود دیدیم که در روش‌های متداول، کارگران وقتی می‌خواهند به آبزیان خوراک‌دهی کنند در کنار استخرها حرکت کرده و با دست، خوراک‌ها را برای میگوها می‌ریزند که این روش باعث هدر‌رفت نهاده (خوراک) می‌شود. از طرفی، شخصی که کشت میگو را انجام می‌دهد نمی‌تواند از تمام ظرفیت استخر خود استفاده کند (چون میگوها در محل‌های خاصی که غذادهی می‌شود تجمع می‌کنند)، باتوجهبه مشاهدات خود به این فکر افتادیم که چگونه می‌توانیم افزایش بهره‌وری داشته باشیم.
در گام اول، یک ماژول سانتریفیوژ طراحی کردیم و با پهپاد روی استخر رفتیم که بتواند خوراک میگوها را پاشش کند، نتیجه خوبی حاصل شد، با نقشه روی استخر پرواز کردیم و به همه قسمت‌های استخر خوراک پاشش کردیم؛ به این ترتیب، میگوها دیگر مجبور نبودند در حاشیه استخر یا نقاط خاصی که خوراک به آن‌ها می‌رسید تراکم داشته باشند.
تجربه خوراک‌دهی شیلات با پهپاد بسیار موفقیت‌آمیز بود و از آن استقبال کردند اما مشکلی که وجود داشت این بود که هزینه تمام‌شده این نوع خوراک‌دهی به‌وسیله پهپاد بسیار زیاد بود و دلیل آن هم وجود باتری‌های با استهلاک بالا روی پهپادها بود. این‌جا بود که ما تصمیم گرفتیم به‌جای استفاده از ربات‌های هوایی از ربات دریایی استفاده کنیم و ربات‌های دریایی به‌دلیل هزینه‌های کمتر نسبت‌به ربات‌های هوایی تولید‌شده و درنهایت «شهپاد» این‌گونه متولد شد.
شهپادهایی که ما تولید می‌کنیم تفاوت‌هایی با دیگر شهپادهای موجود در دنیا دارند. این شهپادها مجهز به کامپیوترهای ناوبری هستند در‌حالی‌که شهپادهای موجود در دنیا به‌صورت ساکن و ایستا بوده و برای اینکه بتوانند یک استخر را به‌طور کامل پوشش دهند، معمولاً چند عدد از این شهپادها را در نقاط مختلف استخر قرار می‌دهند یا اینکه شهپادها به یک میله‌ای بسته می‌شوند که بتوانند حرکت دورانی داشته باشند و درنهایت بتوانند پوشش کامل را روی استخر انجام دهند اما شهپادهایی که شرکت ما طراحی کرده است با استفاده از سامانه‌های موقعیت‌یاب جهانی، نقشه همه ابعاد استخر را برداشت کرده و در مرحله بعدی با انجام تنظیماتی که اصطلاحاً به آن کالیبره شدن می‌گویند، دستگاه متناسب با هر استخر و هر مرحله رشد میگو، تعدای از پارمترها را تنظیم می‌کند؛ به‌عنوان مثال، اینکه شهپاد چقدر خوراک بریزد یا فاصله زمانی بین دو خوراک‌دهی چقدر باید باشد یا اینکه شهپاد با چه سرعتی حرکت کند و دفعاتی که خوراک را در کل روز پاشش می‌کند چند بار باشد، قابل تنظیم است. این مهم‌ترین تفاوت شهپادهای شرکت ما با شهپادهای موجود در دنیاست.
البته این نوید را می‌دهم که شهپادهای ایرانی به‌زودی به هوش مصنوعی مجهز خواهند شد و علاوه‌بر کارکرد خوراک‌دهی، امکان مهمی را در اختیار سازمان‌هایی مانند شیلات قرار می‌دهد که بتوانند پایش در دریا را انجام داده و نسبت‌به محیط آگاهی پیدا کنند و همچنین با استفاده از هوش مصنوعی و پردازش تصویر، کلونی‌های ماهی‌ها و آبزیان را تشخیص دهند.
خاطره شیرینی که از فعالیت در این حوزه دارید و در ذهنتان ماندگار شده است چیست؟
همان‌طور که قبلاً گفتم انسان در مقابل فناوری‌های جدید مقاومت می‌کند و این مساله در کشاورزی هوشمند نیز وجود دارد. خاطرم هست در ابتدای کار، در زمستان سرد و یخبندان در استان‌های مختلف چکمه به پا می‌کردیم و از مزارع بازدید می‌کردیم، فعالیت ترویجی انجام می‌دادیم که کشاورزان را با این فناوری‌های جدید آشنا کنیم.
برای سرپا شدن این شرکت، تجربیات بسیار سختی را پشت سر گذاشتم و نکته‌ای که می‌خواهم به جوانان بگوییم این است که اگر قصد دارید کسب‌وکارهای جدید راه‌اندازی کنید، به چند مساله باید توجه کنید. اول اینکه در کسب‌وکار جدیدی که می‌خواهید شروع کنید از خودتان بپرسید قرار است چه نیازی از نیازهای جامعه را برطرف کنید.
دوم اینکه آیا این کسب‌وکاری را که قرار است انجام دهید قبلاً شخصی آن را انجام داده یا خیر و اگر قبلاً انجام شده، شما قرار است چه نوآوری جدید و خلاقیت جدیدی را به آن اضافه کنید. درنهایت اینکه آیا شما می‌توانید این کسب‌وکار را به‌صورت مستمر و با درنظرگرفتن موانعی که ممکن است در مسیر شما قرار بگیرد توسعه دهید و آن را به سرانجام برسانید؟
باید اطمینان را حاصل کنید که کسب‌وکاری را که می‌خواهید شروع کنید مدل درآمدی مشخصی داشته باشد. شما باید کارآفرین هم باشید و ویژگی‌های کارآفرینان را که مهم‌ترین‌شان «سخت‌کوشی» است داشته باشید. باید تمام تلاش خود را در این مسیر انجام دهید و بدانید برای رسیدن به قله باید از یک مسیر با شیب تند حرکت کنید. قاعدتاً این مسیر، خستگی، ناهمواری، آزردگی را به همراه خواهد داشت اما جاده موفقیت چندان شلوغ نیست، زیرا اکثریت در مسیر جاده دور زده و برمی‌گردند.
دیدگاهتان را بنویسید