ایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۴ چهارم اکتبر ۲۰۲۴ اعلام شد و امسال این جایزه به پروفسور جان هاپفیلد و پروفسور جُفری هینتون اهدا شد. اما این‌بار موضوع کمی متفاوت است؛ به‌جای اکتشافات معمول درباره دنیای طبیعی، این جایزه برای چیزی کمی مصنوعی‌تر اهدا شد و بنیاد نوبل نیز در بیانیه مطبوعاتی خود درباره نوبل فیزیک اعلام کرد: «برای اکتشافات و اختراعات بنیادی که یادگیری ماشینی را به کمک شبکه‌های عصبی مصنوعی، ممکن ساختند.» دو مدل یادگیری ماشینی (ML) برجسته شدند: شبکه ‌هاپفیلد و ماشین بولتزمن. این ممکن است برخی را شگفت‌زده کند؛ چون انگار به نظر می‌رسد یادگیری ماشینی چندان نسبتی با فیزیک نداشته باشد اما بسیاری از مفاهیم بنیادی یادگیری ماشینی اولیه از سیستم‌های مرتبط با فیزیک الهام گرفته‌اند.

توسعه صنعت موشکی در حالی صورت گرفته که تا چند دهه قبل، در دوران جنگ تحمیلی، کشور ما حتی ساده‌ترین تجهیزات موشکی را به‌سختی فراهم و درمقابل، دشمن بعثی با موشک‌هایی که از غرب گرفته بود، شهرهای ما را موشک‌باران می‌کرد. طی چند دهه با تلاش مهندسان و متخصصان این مرزوبوم، حالا موشک‌های دوربرد نقطه‌زن رادارگریز ایران، همه دنیا را به شگفتی واداشته است. برای بررسی موفقیت ایران در این عرصه، به سراغ «سردار عبدالفتاح اهوازیان» کارشناس جبهه مقاومت، رزمنده هشت سال دفاع مقدس و همرزم سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، رفته‌ایم تا برای ما از موفقیت‌های کشور در این حوزه بگوید.

عملیات‌های وعده صادق 1 و 2، قدرت موشکی ایران را به‌عنوان یک بخش کلیدی و راهبردی از توان نظامی و دفاعی کشورمان به دنیا نشان داد. کسب چنین توانایی و قدرت علمی و نظامی درحالی صورت گرفته است که کشور ایران تحت شدیدترین تحریم‌ها در همه عرصه‌ها به‌ویژه در حوزه نظامی قرار دارد. در روزگاری نه چندان دور، در دوران دفاع مقدس و درحالی‌که رژیم بعث عراق پیشرفته‌ترین موشک‌های نظامی را به‌راحتی تهیه می‌کرد، ایران در تهیه ابتدایی‌ترین نیازهای دفاعی خود با مسائل و مشکلات فراوانی روبه‌رو بود. در چنین شرایطی بود که مردان بزرگی چون شهید «حسن طهرانی‌مقدم» و یارانش کمر همت بستند و نخستین بنیان‌های ساخت موشک را در ایران بنا نهادند و امروز ایران در قله قدرت دفاع موشکی قرار دارد. این مطلب به تاریخچه صنایع موشکی ایران می‌پردازد:

این بخش توضیح می‌دهد که چگونه هوش مصنوعی (AI) می‌تواند استقرار دولت دیجیتال را تسریع کند. این بخش، دولت را به عنوان توسعه‌دهنده و کاربر هوش مصنوعی، فراتر از نقش‌های سنتی سرمایه‌گذار و تنظیم‌کننده، قرار می‌دهد و فرصت‌ها - بهره‌وری (کارایی و اثربخشی)، پاسخگویی و مسوولیت‌پذیری - را در سراسر چرخه سیاست‌گذاری دسته‌بندی می‌کند و بر پیش‌نیازها در مدیریت داده‌ها و اطلاعات تأکید می‌کند. همچنین خطرات خاص دولت و خطرات عدم اقدام را در رویکردهای نظارتی نوظهور تشریح می‌کند و با چشم‌اندازی برای هوش مصنوعی قابل اعتماد در دولت به پایان می‌رسد

مالزی در سال‌های اخیر با اتخاذ رویکردی پیشرو و جامع در حوزه فناوری‌های نوین و به‌ویژه هوش مصنوعی، به یکی از کشورهای پیشتاز در این حوزه در منطقه آسیای جنوب‌شرقی تبدیل شده است. دولت این کشور با راه‌اندازی دفتر ملی هوش مصنوعی و تدوین نقشه‌راه پنج‌ساله، خود را متعهد کرده است تا سال ۲۰۳۰ سهم اقتصاد دیجیتال را به ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی رسانده و مالزی را به هاب منطقه‌ای توسعه و تحقیق در حوزه هوش مصنوعی تبدیل کند.

امروز سرمایه گذاری در تولید دانش بنیان به عنوان یکی از مهمترین رویکردهای توسعه ای کشور شناخته می شود و نقشی کلیدی در ارتقای بهره وری، خلق ارزش افزوده و تقویت رقابت پذیری ملی ایفا می کند. در دنیای کنونی، سرمایه گذاری صرف در زیرساخت های سنتی و روش های قدیمی تولید نه تنها پاسخگوی نیازهای روزافزون جامعه نیست، بلکه موجب عقب ماندگی در رقابت های منطقه ای و جهانی نیز خواهد شد. در مقابل، تولید دانش بنیان یعنی به کارگیری دستاوردهای علمی و فناورانه در فرایندهای تولید فرصتی است که با هزینه کمتر، کیفیت بالاتر و سرعت بیشتر، مسیر توسعه پایدار را هموار می کند. تجربه های جهانی نشان داده است کشورهایی که سرمایه گذاری در حوزه دانش بنیان را در اولویت قرار داده اند، توانسته اند نه تنها چرخه های تولید خود را متحول کنند، بلکه به قدرت های نوظهور اقتصادی در سطح بین المللی تبدیل شوند.

انرژی‌های تجدیدپذیر دیگر گزینه جانبی نیستند، بلکه به موتور محرکه تحول در سامانه انرژی جهان تبدیل شده‌اند. کشورهای پیشرو، با تعهدی راسخ و سرمایه‌گذاری‌های کلان، مسیری را طی کرده‌اند که برای بسیاری از کشورها ازجمله ایران، می‌تواند الهام‌بخش و آموزنده باشد. آلمان که زمانی به‌‌عنوان یک قدرت صنعتی متکی بر زغال‌سنگ شناخته می‌شد، امروزه با عنوان «قلب انرژی سبز اروپا» شناخته می‌شود.

کتاب «همه چیز قابل پیش‌بینی است» (Everything is Predictable) نوشته تام چیورز (Tom Chivers) راجع به این موضوع محوری است که: چگونه «قضیه بیز» (Bayes› Theorem) به ما کمک کرد تا جهان را رمزگشایی کنیم؟ این کتاب که در سال 2024 منتشر شده و نامزد جوایز متعددی بوده است، تاریخچه، اصول و کاربردهای گسترده و شگفت‌انگیز این قضیه را در علم، فناوری، اقتصاد و زندگی روزمره بررسی می‌کند.