آب چقدر می‌تواند خود را یخ نگه دارد؟ اگر به چند سال و چند دهه فکر می‌کنید باید به شما بگوییم که در حفاری‌‌های اخیر در قطب جنوب قطعه یخی کشف شده که احتمالا قدیمی‌ترین یخ جهان با قدمتی برابر با ۲/۱ میلیون سال باشد.
یخ یک میلیون ساله
تازگی‌ها گروهی از دانشمندان با کار در دمای ۳۵- درجه سانتیگراد (۶/۲۵- درجه فارنهایت) یک هسته یخ به طول ۸/۲ کیلومتر (تقریبا ۷/۱ مایل) را استخراج کرده‌اند؛ طولانی‌تر از هشت برج ایفل. این حفاری‌ها نشان داد در عمق ۸/۲ کیلومتری قطب می‌توان دستکم به یخ‌‌های ۲/۱ میلیون سال قبل رسید. این طولانی‌ترین حفاری یخ تا به امروز بوده است. رکورد قبلی که ازطریق همین گروه به دست آمده مربوط به سال ۲۰۰۴ است که یخ‌‌های حفاری‌شده ما را تا ۸۰۰ هزار سال به گذشته می‌بردند.
هسته‌‌های یخ برای درک دانشمندان از چگونگی تغییر آب و هوای ما حیاتی هستند. آن‌ها حباب‌‌های هوا و ذرات را به دام می‌اندازند که سطوح انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییرات دما را نشان می‌دهند. این موارد به دانشمندان کمک می‌کند تا چگونگی تغییر شرایط آب و هوایی را در طول زمان ترسیم کنند.
داده‌‌های سایر هسته‌‌های یخی ازجمله هسته‌ای به نام اپیکا(Epica) به دانشمندان کمک کردند تا به این نتیجه برسند که افزایش دمای فعلی به انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوزاندن سوخت‌‌های فسیلی ازسوی انسان مربوط است.
داخل این یخ حباب‌‌های هوای باستانی معلق هستند که دانشمندان امیدوارند به حل یک معمای قدیمی درباره تاریخ آب و هوای سیاره ما کمک کند. این یخ می‌تواند به کشف یکی از اسرار مهم در تاریخ آب و هوای سیاره ما کمک کند؛ آنچه ۹۰۰هزار تا ۲/۱ میلیون سال پیش رخ داده است. آن زمان چرخه‌‌های یخبندان مختل شده‌اند. برخی پژوهشگران معتقدند در این زمان اجداد ما به انقراض نزدیک شده بودند و تخمین زده شده است که تنها هزار نفر از اجداد ما باقی مانده بودند. این دستاوردی شگفت‌انگیز است.
در این تکه یخ که بیش از یک میلیون سال قدمت دارد، گاهی لایه‌‌های خاکستری دیده می‌شوند که از فوران‌‌های آتشفشانی به وجود می‌آیند. حباب‌‌های ریزی داخل آن دیده می‌شوند. حباب‌هایی از هوا که اجداد ما میلیون‌ها سال پیش تنفس کرده‌اند.
کشف چطور رخ داد؟
گروه اکتشاف که ازسوی موسسه علوم قطبی رهبری می‌شود و شامل ۱۰ کشور اروپایی است، در چهار تابستان در قطب جنوب کار کردند و موفق شدند تا برای اولین‌بار به سطح صخره‌ای زیر قاره یخ زده دست پیدا کنند.
لازم بود تا آن‌ها تجهیزات حفاری، آزمایشگاه‌ها و کمپ را تا ۴۰ کیلومتر با استفاده از وسایل نقلیه برفی از نزدیک‌ترین پایگاه پژوهشی به محل حفاری منتقل کنند.
محل حفاری گنبد کوچک سی (Little Dome C ) نام دارد و در فلات قطب جنوب در شرق قاره، در ارتفاع تقریبا ۳۰۰۰ متری قرار گرفته است. پروفسور باریانته، از اعضای این گروه می‌گوید: ما به گذشته نگاه می‌کنیم تا بهتر بفهمیم آب و هوا چگونه کار می‌کند و چگونه می‌توانیم در آینده از این موضوع استفاده کنیم.
دکتر رابرت مولوانی، دانشمند متخصص هسته یخی در قطب جنوب بریتانیا بیان می‌دارد که ما از مرحله هیجان‌انگیز کار گذشته‌ایم، زیرا گروه حفاری توانسته‌اند حتی عمیق‌تر از آنچه در داده‌‌های راداری پیش‌بینی می‌شد، حفاری کنند.
هسته به‌آرامی با استفاده از مته از صفحه یخ بیرون کشیده شده و ازسوی دانشمندان به‌دقت تمیز می‌شود. سپس به قطعات یک متری بریده و در دمای ۵۰- درجه سانتیگراد از قطب جنوب با قایق حمل می‌شود. درنهایت به فریزرهای بسیاری از موسسات اروپایی از جمله موسسه قطب جنوب بریتانیا در کمبریج می‌رسند، جایی که دانشمندان تجزیه و تحلیل خود را آغاز خواهند کرد.
هدف دانشمندان فهم این نکته است که در دوره‌های ۹۰۰ هزار تا ۲/۱ میلیون سال پیش به نام گذار پلیستوسن میانی چه روی داده است؟
در این زمان، طول چرخه بین یخبندان سرد و میان یخبندان گرم از ۴۱۰۰۰ سال به ۱۰۰۰۰۰ سال تغییر کرده است. اما راز آن برای دانشمندان هرگز آشکار نشده است. این همان دوره‌ای است که طبق برخی نظریه‌ها اجداد انسان‌‌های امروزی تقریبا از بین رفته‌اند و شاید به حدود ۱۰۰۰ نفر رسیدند.
پروفسور کارلو بریانته، استاد دانشگاه Ca’ Foscari و یکی از اعضای ارشد شورای ملی پژوهش ایتالیا، توضیح می‌دهد که دانشمندان نمی‌دانند آیا ارتباطی بین این نزدیک به انقراض بودن انسان و وضعیت آب و هوا وجود دارد یا خیر. اما نشان از دوره‌ای غیرعادی است که درک بهتر آن مهم است.
پروفسور روگلی از امپریال کالج لندن که در این پروژه مشارکت نداشته است، می‌گوید: آنچه آن‌ها پیدا خواهند کرد بدون شک پنجره ما به گذشته سیاره خود را بزرگ‌تر می‌کند.
دیدگاهتان را بنویسید