زخم‌ها شاید آزاردهنده‌ترین بخش‌های درمانی برخی بیماری‌ها باشند، چه بر اثر سوختگی ایجاد شوند یا بیماری دیابت کنترل نشده یا زخم‌هایی که به‌دلیل بستری‌های طولانی‌مدت به جان بیماران می‌افتد. زخم‌هایی که رنج بیماران و خانواده‌های‌شان را دوچندان می‌کند و در برخی موارد حتی جان مبتلایان را به خطر می‌اندازد. در این شرایط، دسترسی به محصولی که بتواند درمان سریع‌تر و آسان‌تری ارایه کند، یک معجزه است برای نجات از دردی که گاهی امان می‌برد. محصولی که چند سالی است در کشورهای اروپایی و آمریکا از یک دورریز زایمانی تولید می‌شود و در اختیار بیماران است اما به‌دلیل قیمت بالایی که دارد، به‌راحتی در اختیار بیماران ایرانی قرار نمی‌گرفت. حالا اما چند ماهی است که شرکت بن‌یاخته‌های رویان مشابه همین زخم‌پوش پانسمانی را با دورریزهای زایمانی در داخل کشور تولید کرده که مورد استقبال پزشکان و رضایت بیماران قرار گرفته است. پانسمانی که حضور این شرکت را در نمایشگاه دستاوردها و توانمندی‌های بخش خصوصی هم رقم زد و به‌عنوان یکی از محصولات شاخص در حوزه تجهیزات پزشکی – دارویی معرفی شد.
دکتر مرتضی ضرابی، مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان درباره تولید این پانسمان و فناوری منحصربه‌فردی که در میان کشورهای منطقه تنها در اختیار ایران است، به چند سوال ماهنامه «دانشمند» پاسخ داده که در ادامه می‌خوانید.
درباره محصول منحصربه‌فردی که در نمایشگاه دستاوردها و توانمندی‌های بخش خصوصی عرضه کردید، توضیح می‌دهید؟
محصولی که در این نمایشگاه معرفی شد، یک پانسمان زیستی خشک است که از پرده آمنیوتیک یا جنینی گرفته شده است. دلیل اهمیتش هم این است که از ضمائم زایمانی تهیه می‌شود، یعنی از چیزی که بعد از تولد نوزاد دورریز می‌شود، این پانسمان فرآوری و آماده استفاده می‌شود. به‌طورکلی بعد از تولد نوزاد، پنج جز زایمانی از رحم خارج می‌شود؛ خون بند ناف، بافت بند ناف، پرده‌های جنینی (آمنیوتیک)، مایع جنینی و جفت. مشخص شده که این ضمایم زباله نیستند، بلکه قابل فرآوری هستند و می‌توان در حوزه پزشکی از آن‌ها استفاده کرد؛ به همین دلیل بعد از جمع‌آوری خون بند ناف در قالب بانک سلول‌های بنیادی خون بند ناف، تلاش کردیم از سایر ضمائم زایمانی، چیزی را که قابل استفاده است فرآوری و در حوزه پزشکی استفاده کنیم. یکی از این محصولات همین زخم‌پوش زیستی مشتق از پرده جنینی است که با برند آمی‌کر وارد بازار شده است.
کاربرد درمانی این پانسمان برای کدام بیماری‌هاست؟
این محصول برای زخم پای بیماران دیابتی، برای سوختگی‌های درجه یک و دو، زخم بستر و به‌طورکلی زخم‌های مزمن که به‌نوعی ترمیمشان با مشکل مواجه شده مؤثر است. مشابه خارجی این پانسمان چهار تا پنج برابر گران‌تر است. اهمیت این موضوع در این است که به نوعی از دورریز و زباله زایمانی به دست آمده و بسیار در سوختگی‌ها، زخم پای دیابتیک، زخم بستر، زخم‌های مزمن اثر بهبوددهنده و به‌نوعی سازگار دارد. این محصول به‌دلیل این‌که فاکتور رشد دارد و حاوی پروتئین‌های مختلف است، اثرات بسیار خوبی را در بهبود زخم بیماران داشته است. مزیت این پانسمان، کاربرد راحت آن است که ایجاد عارضه و واکنش ایمنی ندارد. روند بهبود زخم را هم در افراد تسریع می‌کند. تعداد دفعات پانسمان را به‌دلیل سرعت بهبود کاهش می‌دهد. از نظر هزینه هم کاملاً مقرون‌‌به‌صرفه است و شاید با یک‌پنجم قیمت مشابه خارجی، این پانسمان زیستی قابل استفاده است.
این پانسمان تنها برای درمان زخم‌هاست؟
نتایج تاثیرگذار آمی‌کر بر بهبودی زخم قابل‌توجه بوده اما برنامه ما این است که کاربردهای دیگر این پانسمان را در جراحی‌های قرنیه و جراحی‌های ناحیه شکم هم داشته باشیم.
تامین این دارو پیش از تولید داخل به چه صورتی بود؟
این محصول در گذشته کاملاً وارداتی بود؛ البته چند سال پیش دو شرکت داخلی اقدام به تولید آن کردند که پانسمان مشتق از پرده جنینی به روش فریز بود و نگهداری و استفاده از آن را نسبت‌به پانسمان خشکی که ما تولید کردیم، سخت‌تر می‌کرد. هزینه بالاتری هم داشت و پیش از استفاده باید در محیط قرار می‌گرفت اما پانسمان خشک در دمای اتاق قابل نگهداری است و می‌تواند به‌راحتی ازسوی بیمار مورد استفاده قرار بگیرد. به همین دلیل آمی‌کر بسیار مورد توجه قرار گرفته، چون علاوه‌بر این فاکتورها، زمان ترمیم هم کاهش پیدا کرده است. ما پیش‌بینی نمی‌کردیم که با چنین تقاضا و درخواستی در بازار داخلی مواجه شویم اما علاوه‌بر افزایش تقاضای داخلی، درخواست‌هایی از کشورهای منطقه و همسایه داریم که امکان استفاده از این پانسمان را داشته باشند. پیش‌بینی ما این بود که ماهانه سه‌هزار قطعه پانسمان تولید کنیم اما با تقاضای بیش از سه‌برابری برای بازار داخل و کشورهای همسایه مواجه شدیم.
یعنی در همین ابتدای راه مسیر حوزه صادرات هم باز شده است؟
این محصول در پالایشگاه زایمانی رویان تولید می‌شود و امکان صادراتش هم فراهم شده است. طی سه تا چهار ماه آینده هم اولین پالایشگاه ضمائم زایمانی رویان در پارک علم و فناوری پردیس بهره‌برداری می‌شود و این محصول می‌تواند در مقیاس بسیار بزرگ‌تر در آن پالایشگاه هم فرآوری شود.
ظرفیت تولید و توزیع برای تامین بازار داخلی و تقاضای صادراتی داریم؟
همان‌طور که گفتم ما در ابتدا با تولید سه‌هزار قطعه پانسمان در ماه کار را شروع کردیم اما اکنون تقاضا افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل ممکن است برخی مراکز این پانسمان را در دسترس نداشته باشند و زمان می‌برد که تمام نیاز مراکز را پاسخگو باشیم؛ البته زیرساخت‌ها فراهم است اما تا آماده شدن پانسمان و تولید نهایی محصول، زمان نیاز است.
آمی‌کر در داروخانه‌ها توزیع می‌شود؟
دستورالعمل استفاده از این پانسمان باید ازسوی پزشک صورت بگیرد؛ به همین دلیل تنها در بیمارستان‌های سوانح سوختگی و مراکز خدماتی بهبود و درمان زخم در دسترس است. در داروخانه‌های سطح شهر توزیع نشده و مجوز استفاده فقط در همین مراکز درمانی خاص است.
پانسمان خشک پالایشگاه ضمائم زایمانی، جزو محصولات با فناوری نسل جدید به شمار می‌رود؟
ما به ضمائم زایمان دسترسی داشتیم و بعد از خون بند ناف، متوجه شدیم که پرده آمنیوتیکی هم به دلیل این که یک بافت زنده هست، می‌تواند مورد فرآوری قرار بگیرد. مشابه این محصول در دنیا تولید می‌شد و ما هم از سال ۹۶ کارآزمایی بالینی را آغاز کردیم. طرح تحقیقاتی با مراکز مختلف زخم و سوختگی پیش رفت و درنهایت به جایی رسید که توانستیم این محصول را با بالاترین کیفیت و با همت محققان ایرانی، تولید کنیم. آمی‌کر یکی از محصولات منحصربه‌فرد پالایشگاه ضمائم زایمانی است اما اقدامات برای تولید محصولات دیگر ادامه دارد. پیش‌بینی می‌کنیم که این پالایشگاه قریب به ۲۰ محصول شامل سلولی، بافت‌های فرآوری‌شده از ضمائم زایمانی تولید کنیم.
باتوجه به وارداتی بودن این پانسمان پیش از تولید داخلی، آیا آمی‌کر منجر به صرفه‌جویی ارزی شده است؟
مشابه خارجی این پانسمان بسیار گران بود و همین حالا هم با تغییرات نرخ ارز، قیمت بالایی دارد. به همین دلیل مصرف بسیار بالایی در کشور نداشت. این پانسمان اکنون در داخل کشور تولید می‌شود و قرار است تحت پوشش بیمه هم قرار بگیرد؛ به همیvن دلیل میزان مصرف آن افزایش پیدا خواهد کرد. اما چون سابقه قبلی استفاده از این محصول کم بوده نمی‌توان درباره صرفه‌جویی ارزی، یک عدد مطمئن اعلام کرد.
جایگاه ایران در تولید این محصول کجاست؟
درحال‌حاضر ما تنها کشور منطقه هستیم که این محصول را تولید می‌کنیم. مشابه این محصول در کشورهای اروپایی، آمریکا تولید می‌شود.
علاوه‌بر ظرفیت‌های صادراتی آیا تقاضایی برای انتقال این فناوری از کشورهای دیگر دارید؟
درباره برخی از محصولات ازجمله بانک سلول‌های بنیادی خون بند ناف با دو کشور همسایه تفاهم‌نامه انتقال دانش امضا کردیم. درباره این‌که بخواهیم پالایشگاه را به سایر کشورها منتقل کنیم هنوز برنامه‌ای نداریم اما به‌دلیل این‌که دانش فنی فرآوری محصولات زایمانی کاملاً در کشور ما بومی است، با تکمیل ظرفیتی که در داخل داریم این امکان فراهم می‌شود که این خدمت را به سایر کشورها هم انتقال دهیم.
نگاه جدی به دورریز نکردن ضمائم زایمانی شکل گرفته که می‌تواند منجر به تولید محصولات نجات‌بخش شود. آیا فرهنگ اهدای این ضمائم به توسعه نیاز دارد؟
کاری که در پالایشگاه ضمائم زایمانی درحال انجام است، به پشتوانه اهدا ازسوی خانواده‌هاست. ما قطعاً بدون اجازه و رضایت آن‌ها مجاز به جمع‌آوری نمونه‌ها نیستیم. این نمونه‌ها برای کار تحقیقاتی استفاده می‌شود و اگر قابلیت درمانی داشته باشد، فرآوری می‌شود و برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اولین قدم این است که خانواده‌های ایرانی و مادرانی که در آستانه تولد فرزندانشان هستند، اگر با مواردی برخورد کردند که تقاضای اهدای این ضمائم بود موافقت کنند؛ البته تاکنون با مشکلی دراین‌باره مواجه نشدیم، چون خود خانواده‌ها مایل هستند، از این ضمائم در صورت امکان برای تولید محصولات سلامت‌محور استفاده شود.
دیدگاهتان را بنویسید