بعد از گذشت نزدیک به دو دهه از تصویب «آییننامه راهنمایی رانندگی» که براساس بند ۱۳ آن، خودروهای ایرانی باید به پلاک سوم مجهز شوند، مقدمات نصب «پلاک سوم» بر خودروهای ایران در حال انجام است. اما پلاک سوم چیست و چطور کار میکند؟ چه کمکی به حل مشکلات ترافیکی و امنیتی میکند؟ کدام کشورها این نوع پلاک را دارند؟ این سؤالاتی است که در این گزارش سعی شده به آنها پاسخ داده شود.
تولد قل سوم
خردادماه ۱۳۸۴، آییننامه راهنمایی و رانندگی به تصویب رسید. ماده ۱۳ این آییننامه به پلاک سوم اختصاص دارد و میگوید: «به همراه یک زوج پلاک، پلاک سوم وسیله نقلیه نیز بهصورت برچسب از سوی راهنمایی و رانندگی یا اشخاص موردتأیید او صادر و روی شیشه جلو یا عقب وسیله نقلیه نصب میگردد. این برچسب دارای اطلاعات شماره پلاک، تاریخ سپری شدن اعتبار پلاک، کد واحد شمارهگذاری و شماره شناسایی وسیله نقلیه (Vehicle Identification Number- Vin) میباشد. پلاک سوم با هر بار تمدید اعتبار پلاک، نقل و انتقال مالکیت و تعویض قطعات اصلی و رنگ وسیله نقلیه، با اطلاعات جدید تولید و جایگزین پلاک سوم پیشین خواهد شد. زمان اجرای این ماده را راهنمایی و رانندگی تعیین مینماید.»
با تصویب این قانون، راهنمایی و رانندگی کشور موظف شد که این نوع پلاک را تولید کرده و در اختیار مالکان خودروها و شرکتهای خودروسازی قرار دهد.
چطور کار میکند؟
پلاک سوم خودرو، برخلاف پلاک اول و دوم که بهصورت فلزی بوده، برچسبی است که روی شیشه عقب یا جلوی خودرو نصب میشود. این برچسب، در واقع، یک چیپ است که اطلاعات مهم مرتبط با خودرو را در خود جای میدهد.
این پلاک الکترونیکی از طریق سنسورها یا دوربینهای ترافیکی، دادههایی را به سیستم مرکزی منتقل میکند. این فرآیند شامل مراحل شناسایی با دوربینها، انتقال بیسیم اطلاعات، تطبیق با پایگاه دادههای مرکزی و ارسال هشدار به نیروهای مجری قانون است.
اطلاعات مربوط به خودروی متخلف، بهصورت RFID در اختیار پلیس قرار میگیرد تا مأموران راهور بتوانند با تجهیزات خاصی که دارند این اطلاعات را بخوانند و به هویت اصلی مالک و خودرو پی ببرند.
چطور پلاک سوم خوانده میشود؟
سامانه بازشناسی با امواج رادیویی (Radio Frequency Identification) که RFID گفته میشود، سامانه شناسایی بیسیمی است که قادر به تبادل دادهها بهوسیله برقراری اطلاعات بین یک چیپ یا برچسب دارای کدهای اطلاعاتی با یک رابط (Reader) است. سامانههای RFID از سیگنالهای الکترونیکی و الکترومغناطیسی برای خواندن و نوشتن دادهها بدون تماس بهره میگیرند.
بهطور کلی شناسایی خودکار و نگهداری دادهها روشی است که طی آن خواه سختافزار یا نرمافزار قادر به خواندن و تشخیص دادهها بدون کمک گرفتن از یک فرد هستند.
بارکدها، کدهای دوبعدی، سیستمهای انگشتنگاری، سامانه شناسایی با استفاده از فرکانس رادیویی، سیستم شناسایی با استفاده از قرنیه چشم ، صدا و… از جمله این راهکارها هستند.
مراحل شناسایی خودرو با پلاک سوم به این صورت است:
خودروی مجهز به پلاک سوم، دارای پلاکی الکترونیکی است که بهطور مداوم دادهها را ارسال میکند.
تشخیص پلاک با کمک دوربینها یا سنسورها: دوربینها یا سنسورهای جادهای پلاک خودرو را هنگام عبور شناسایی میکنند.
انتقال بیسیم اطلاعات: دادههای ثبتشده بهصورت بیسیم به سیستم مرکزی ارسال میشود.
پردازش دادهها در سیستم مرکزی: سیستم مرکزی، دادهها را با پایگاههای داده تطبیق میدهد تا هویت خودرو یا مشکلات احتمالی را بررسی کند.
هشدار به نیروی انتظامی: در صورت وجود تخلفات یا هشدارها (مانند خودروهای سرقتی)، بلافاصله به نیروی انتظامی اطلاع داده میشود.
پروندههایی که سارقان در دنیا از طریق پلاک سوم به دام افتادند
پلاک سوم یا پلاکهای شناسایی الکترونیکی، میتواند در کشف سارقان و مجرمان نقش مهمی ایفا کند، زیرا خودروها بهراحتی قابل شناسایی و پیگیری هستند، چند نمونه از پروندههایی که سارقان از طریق سیستمهای مشابه پلاک سوم در دنیا شناسایی و دستگیر شدهاند عبارتاند از:
پرونده کشف سرقت خودروهای لوکس در انگلستان
در انگلستان، سیستم تشخیص پلاک خودکار (ANPR) که مشابه پلاک سوم عمل میکند، به پلیس کمک کرد تا تعداد زیادی خودروهای سرقتی را کشف کند.
پلیس لندن توانست شبکهای از سارقان خودرو را که خودروهای لوکس را میدزدیدند و پلاکهای جعلی نصب میکردند، شناسایی کند. ANPR بهسرعت این پلاکها را از طریق پایگاه داده بررسی کرد و سارقان در نهایت دستگیر شدند.
همچنین سیستم تشخیص پلاک خودکار برای شناسایی خودروهای مرتبط با فعالیتهای غیرقانونی و تروریستی استفاده شده است. در چندین مورد، پلیس توانست خودروهای مظنون را با استفاده از اطلاعات پلاک، در پایگاههای داده جستوجو کرده و بهسرعت اقدام به دستگیری متهمان کند.
شناسایی سارقان مسلح در آفریقای جنوبی
در آفریقای جنوبی، استفاده از سیستمهای شناسایی پلاک خودرو برای پیگیری سارقان مسلح به کار گرفته شده است. پلیس توانست باندی از سارقان مسلح را که خودروهای سرقتی را برای حمله به بانکها و خودروهای حمل پول استفاده میکردند، از طریق پلاکهای ثبتشده کشف و دستگیر کند. همچنین سیستمهای شناسایی پلاک کمک کردند تا پلیس یک باند قاچاق خودرو را که خودروهای سرقتی را به کشورهای همسایه منتقل میکردند، شناسایی کند. پلاکهای الکترونیکی به سیستمهای گمرکی و نظارتی جادهای متصل بودند و این امکان را فراهم کردند که خودروهای سرقتی حتی در مناطق مرزی شناسایی شوند.
پیشگیری از قاچاق و سرقت خودرو در امارات
در دوبی، پلیس از فناوری پلاکهای هوشمند برای شناسایی خودروهای مظنون به قاچاق و سرقت استفاده کرده است. این پلاکها به سیستمهای ردیابی و شناسایی وصل هستند و پلیس توانسته چندین باند سرقت را که خودروها را به کشورهای همسایه قاچاق میکردند، شناسایی و متلاشی کند.
استفاده از سیستمهای پلاکخوان در آمریکا
در آمریکا، سیستمهای تشخیص پلاک به کشف سارقان خودرو و وسایل نقلیه ربودهشده کمک کرده است. در ایالت کالیفرنیا، پلیس موفق به دستگیری چندین سارق شد که با استفاده از پلاکهای جعلی سعی در سرقت خودروهای گرانقیمت داشتند. این سیستمها بهطور مستقیم به پایگاه دادههای خودروهای سرقتی متصل هستند و بهسرعت موارد مشکوک را شناسایی میکنند.
اݤستفاده از پلاک سوم در مدیریت ترافیک، نهتنها باعث کاهش تخلفات و تسهیل در پیگیری خودروهای متخلف میشود، بلکه میتواند به بهبود کلی شرایط ترافیکی و کاهش ازدحام در شهرها کمک کند.
کنترل هوشمند ترافیک
پلاک سوم به دوربینها و سنسورهای جادهای این امکان را میدهد تا بهصورت خودکار تردد خودروها را رصد کنند. این اطلاعات به سیستمهای هوشمند شهری منتقل میشوند که میتوانند حجم ترافیک در جادهها را ارزیابی کرده و تنظیمات سیگنالهای ترافیکی (چراغهای راهنمایی) را بهینه کنند.
کنترل محدودههای ترافیکی
پلاکهای الکترونیکی بهطور مؤثر در مناطق با محدودیتهای ترافیکی، مانند طرحهای ترافیک شهری یا محدودههای کمانتشار (LEZ)، مورد استفاده قرار میگیرند. با تشخیص پلاک خودروهای ورودی، سیستمها میتوانند خودروهایی که مجوز ورود به این مناطق را ندارند، شناسایی و جریمه کنند.
مدیریت تردد خودروهای سنگین
پلاک سوم میتواند برای کنترل تردد خودروهای سنگین در جادههای شلوغ یا مناطقی که محدودیت وزن دارند، استفاده شود. این سیستم بهطور خودکار میتواند خودروهای سنگین را شناسایی کرده و از ورود آنها به مناطق پرترافیک جلوگیری کند.
پیگیری تخلفات و جرایم رانندگی
با استفاده از پلاک سوم، خودروهای متخلف بهراحتی شناسایی میشوند. سرعت غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز یا توقف در مکانهای غیرمجاز همگی از طریق دوربینها و سیستمهای پلاکخوان شناسایی و به سیستمهای مرکزی گزارش میشوند.
کاهش تراکم ترافیکی
با داشتن دادههای لحظهای از تردد خودروها در شهر، سیستمهای هوشمند میتوانند مسیرهای پیشنهادی برای کاهش تراکم ترافیک ارائه دهند؛ به این ترتیب، رانندگان بهسمت مسیرهای کمتردد هدایت میشوند و ترافیک روانتر میشود.
جمعآوری عوارض بهصورت خودکار
در بزرگراهها و پلها، سیستم پلاک سوم میتواند به جمعآوری خودکار عوارض کمک کند. خودروها بدون نیاز به توقف، با عبور از ایستگاههای عوارضی، عوارض مربوطه را بهصورت خودکار پرداخت میکنند.
دیدگاهتان را بنویسید